Κοστίζει το νερό; Ποιος, τι και πόσο θα πληρώσει;

Με ανορθόδοξο τρόπο, αλλά όμως δυναμικά, αυτές τις μέρες, με μια δήλωση δημοσίου προσώπου, τμήμα της κοινής γνώμης ασχολήθηκε με το θέμα των υδάτων και του κόστους χρήσης τους.

Πολλές ήταν οι αναφορές για την ανάγκη “λελογισμένης χρήσης” και “ρύθμισης” της παροχής αυτής της υπηρεσίας, διαχείρισης των υδάτων ύδρευσης και άρδευσης. Το συμπέρασμά όμως είναι ότι “μοναδικής αποτελεσματικότητας” εργαλείο είναι η διαχείριση της “διακύμανσης της τιμής” του νερού, αναλόγως του “κόστους ανάκτησης” του ανά ευρύτερη και μερική περιοχή και τόπο.

Το νερό είναι μεν φυσικό αγαθό, πρώτιστης κοινωνικής ανάγκης, αλλά δεν είναι ανεξάντλητο... Έγιναν, γίνονται και θα γίνουν πόλεμοι για αυτό…

Προς τούτο απαιτείται προστασία από την ασύδοτη χρήση του και από την, προς αποκλειστικά υποκειμενική ωφέλεια, εκμετάλλευσή του...

Στα δυτικού τύπου συστήματα αστικής δημοκρατίας, βασικό διαθέσιμο εργαλείο ρύθμισης είναι η “τιμή” και οι διακυμάνσεις της είναι που ορίζουν την “Ζήτηση” αλλά και την “Προσφορά”…

Όλα τα υπόλοιπα είναι, νομίζω, συμπληρωματικά και οπωσδήποτε χρήσιμα…

Είναι γεγονός πως στην ελληνική νομοθεσία το νερό δεν έχει τιμή πώλησης… Έχει “τέλη” για την διαχείριση του υδάτινου δυναμικού και περιβάλλοντος και εκεί συμπεριλαμβάνονται τα κόστη των υποδομών και δικτύων, όπως και τα σχετικά με την αποχέτευση κλπ.

Δεν αποτελεί όμως, κατά την ταπεινή μου γνώμη, η ελληνική νομοθεσία ούτε θέσφατο ορθολογισμού ούτε και “γραφή σε πέτρα”...

Όπως συνήθως, αργά η γρήγορα, θα υποχρεωθούμε στον αναγκαίο εξορθολογισμό της νομοθεσίας μας και στην αξιοποίηση "μοντέλων" διαχείρισης των υδάτων, με κάποια αποτελεσματικότητα, συνήθως δανεισμένα από την “εσπερία”, με προσπάθεια όσο το δυνατόν καλής προσαρμογής...

Το νερό λοιπόν έχει τα χαρακτηριστικά του “δημόσιου” αγαθού (Musgrave 1957), αλλά ταυτόχρονα είναι και “ιδιωτικό” αγαθό. Ανήκει σε αυτή την κατηγορία που θα ονομάζαμε “ιδιότυπα” αγαθά (merit goods).

Η ΕΕ ανέδειξε, ως εργαλείο διαχείρισης και εξοικονόμηση των υδάτων, την “πλήρη ανάκτηση” του κόστους από τους χρήστες. Αν βέβαια για κάποιους χρήστες (πχ. αγρότες) ή ομάδες (άποροι) επιλεγεί από την κοινωνία, να διατίθεται υποτιμημένο ή και δωρεάν δεν σημαίνει ότι κάποιες άλλες κατηγορίες ή ομάδες δεν θα επιδοτούν (και καλά θα κάνουν) το μέτρο αυτό…

Σε κάθε περίπτωση δεν παρέχεται δωρεάν… Από κάπου πληρώνεται...

Το ποιος ή ποιοι το πληρώνουν είναι απόφαση της κοινωνίας, μετά λόγου γνώσεως…

Η προσφορά του νερού στη βρύση του καταναλωτή συνεπάγεται κόστος. Το οποίο πρέπει να καταβληθεί... Το νερό δεν είναι τζάμπα… Κάποιο πληρώνουν για να υπάρχει και να το έχουμε στη βρύση μας στο σπίτι ή στη βάνα στο χωράφι…

Τώρα σε ποιο ποσοστό το κόστος θα βαρύνει τον εκάστοτε καταναλωτή (τιμολόγηση) και σε ποιο ποσοστό το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (φορολογία-δημόσιες επενδύσεις) είναι αυτό που αφορά σε μια καθαρή κοινωνική συμφωνία… Άρα ένα πρώτο θέμα είναι τα έργα για την ανάκτηση της κατανάλωσης του νερού, το δεύτερο είναι η κατανομή του κόστους διαχείρισης της στενότητας του (μη-μολυσμένου) πόρου και την διαχρονική κατανομή αυτού και τρίτο θέμα η τιμολογιακή πολιτική για την κατανομή της δαπάνης, μεταξύ ιδιωτικής ωφέλειας και δημόσιας υποχρέωσης…

Όταν μπει σε αυτό το επίπεδο η συζήτηση τότε θα καταλάβουμε ότι οι αναφορές για ιδιωτικοποίηση ή κρατικοποίηση είναι απλώς αποπροσανατολιστικές και ιδεοληπτικού χαρακτήρα…

Έχουν καταγραφεί ικανότατες και άκρως ανταγωνιστικές κρατικές επιχειρήσεις σε σύγκριση με αντίστοιχες του ιδιωτικού τομέα, όπως και αποτελεσματικότητα με περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα ιδιωτικών διαχειριστών όπως συναντούμε και στις σχετικές, κρατικής ιδιοκτησίας…

Καθαροί όροι προδιαγραφών και κανόνων είναι το θέμα... Εμπειρία υπάρχει διεθνώς και εθνικώς πλέον...

Η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, σε τμήματα της συγκεκριμένης υπηρεσίας, φαίνεται ως η βέλτιστη λύση για την οικονομία μας...

Οι ψευδαισθήσεις της μείωσης των φόρων.

Η φορολογία είναι ένα εργαλείο για την υποστήριξη υποδομών δημοσίων επενδύσεων και την ανάπτυξη εν γένει πολιτικών ενίσχυσης των αδυνάτων κοινωνικών στρωμάτων, ως ένας, σε τελική ανάλυση, μηχανισμός αναδιανομής...

Υποστηρίζω και εγώ μαζί με άλλους, μέσα από τη μελέτη των διεθνών δεδομένων, όσους θεωρούν, πως στην Ελλάδα δεν θα επιβεβαιωθεί η επιλογή της κυβέρνησης για επενδύσεις και ανάπτυξη δια μέσω της μονομερούς μειώσεως των φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων... Προφανώς πάντα θα ισχύει το ερώτημα αν και πόσο ορθολογικά, αξιοποιούνται τα εισπραττόμενα φορολογικά έσοδα και πως ιεραρχούνται οι δαπάνες.

Να το πούμε καθαρά όσο και αν σήμερα δύσκολα μπορείς να ακουστείς... Το πρόβλημα δεν είναι το ύψος της φορολογίας, αλλά η κατανομή του φορολογικού βάρους... και να εκφράσουμε τη διαφωνία μας με όσους υποστηρίζουν, την απλουστευτική άποψη, ότι μια δραστική μείωση των φόρων θα απογειώσει την οικονομία... Η άποψη, που προβάλλεται συχνά, ότι το βασικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι η υψηλή φορολογία και ότι μια δραστική μείωσή της θα ήταν ικανή συνθήκη για να εκτινάξει τους ρυθμούς ανάπτυξης, δεν μπορεί να τεκμηριωθεί από πουθενά. Η διεθνής εμπειρία, εφαρμογής τέτοιων πολιτικών, έχει δείξει μόνο βραχυπρόθεσμα οφέλη και αυτά για επιμέρους κοινωνικές ομάδες. Μεσοπρόθεσμα, οι συνέπειες ήταν ιδιαίτερα αρνητικές, με διεύρυνση των ανισοτήτων και δημοσιονομική αστάθεια.

Προς τούτο θα είχε ενδιαφέρον μια ποσοτική προσέγγιση της κυβέρνησης, για την επίδραση της δηλωθείσας φορομειώσεως στις επιχειρήσεις, στο επίπεδο και ποιο, της αναπτυξιακής της στόχευσης και σε συνάφεια με τον προβλεπόμενο από την ίδια χρόνο…

Έτσι θα μπορούμε του χρόνου και του αντίχρονου, τέτοιες μέρες, στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού μας, εξ’ αφορμής των εγκαινίων των σχετικών διεθνών εκθέσεων Θεσ/νικης, να κάνουμε τον απολογισμό της επιβεβαίωσης ή διάψευσης.

Το μεγάλο, κατά τη γνώμη μας, λάθος είναι ότι η μείωση των φόρων έχει γίνει η πανάκεια για κάθε πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, από την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης ως την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής.

Πράγματι πρόκειται για υπεραπλούστευση. Προφανώς και η επιχειρηματική τάξη, ευλόγως, θα υποστηρίξει ότι η υψηλή φορολογία αποτελεί αντικίνητρο για την όποια επενδυτική τους επιλογή. Δεν θυμάμαι όμως κανέναν από τους διεθνείς αλλά και εθνικούς επενδυτές, που πράγματι έχουν κάνει επιλογή επένδυσης στη χώρα, να είχαν θέσει θέμα ύψους φορολογικής κλίμακας… Θέμα σταθερού φορολογικού πλαισίου πράγματι και λογικά προέταξαν.

Ούτε την COSCO, ούτε η Αμερικανική Onex Shipyards για την αγορά και επαναλειτουργία του Νεώριο της Σύρου, ούτε η Fraport Greece για τη λειτουργία, τη διαχείριση, την ανάπτυξη και τη συντήρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην Ελλάδα, ούτε η επένδυση για το Costa Navarino και άλλα πολλά παραδείγματα, σταμάτησαν τον επενδυτικό τους σχεδιασμό για το υψηλό επίπεδο των φόρων.

Η υποστήριξη της ιδέας ότι με τη μείωση των φόρων, οι εξοικονομούμενοι ιδιωτικοί πόροι θα προσανατολιστούν σε επενδύσεις είναι απλώς αμφιλεγόμενη.

Πολλοί, τελευταία, σε μελέτες τους έχουν υποστηρίξει πως σε χώρες όπως η δική μας “οι δουλειές δεν αποτελούν πλέον διέξοδο από την φτώχεια”…

Οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη διεθνή έκθεση της Θεσ/νικης με αναφορά στη μείωση της εταιρικής φορολογίας, αλλά και σε τελική ανάλυση στη μεταφορά πλούτου προς τις υψηλότερες εισοδηματικές τάξεις (μείωση φορολογίας μερισμάτων, οριζόντια μείωση ΕΝΦΙΑ κ.λπ.), με την προσδοκία ότι θα συσσωρευτεί αφενός αρκετό κεφάλαιο για επένδυση και αφετέρου ότι θα προσελκυσθούν Ξένες Άμεσες Επενδύσεις (ΞΑΕ) μένει να κριθούν στα επόμενα δυο χρόνια.

Ευχόμαστε να διαψευστούμε και να μην αποδειχθεί αυτή η πολιτική επιλογή αδιέξοδη.

Για να υπάρξει επενδυτική δυναμική και προοπτική στη χώρα, απαιτούνται βαθύτεροι παραγωγικοί μετασχηματισμοί στη λειτουργία του κράτους και στην αποτελεσματικότητά του. Αποδυνάμωση του κομματικού κράτους και αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας με αξιοκρατία και ορθολογισμό.

Το επιχείρημα ότι θα καταφέρει η κυβέρνηση να προσελκύσει περισσότερες ΞΑΕ βασίζεται σε δύο εσφαλμένες παραδοχές: α) ότι η «εσωτερική υποτίμηση», δηλαδή η μείωση του εργατικού κόστους, θα προσελκύσει ΞΑΕ και β) ότι η μείωση της εταιρικής φορολογίας θα λειτουργήσει αναλόγως. Την θέση αυτή είναι αλήθεια έχει υποστηρίξει και το ΔΝΤ, με την προϋπόθεση όμως της αναδιάρθρωσης του χρέους…

Η χαμηλή φορολογία δεν αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα προσέλκυσης ΞΑΕ.

Δεν έχει προκύψει, διεθνώς, κάποια προφανής συσχέτιση μεταξύ προσέλκυσης ΞΑΕ και φορολογικού συντελεστή.

Για παράδειγμα πολλές είναι οι χώρες με πολύ μεγάλο φορολογικό συντελεστή αλλά ταυτοχρόνως και υψηλό % ΞΑΕ ως προς το ΑΕΠ τους, όπως όμως έχουμε και χώρες με ακριβώς το αντίθετο.

Επειδή όμως ζούμε και λειτουργούμε σε περιβάλλον παγκοσμιοποίησης, καλό είναι ως χώρα να αναδείξουμε και εντός αλλά και στα διεθνή φόρα που συμμετέχουμε, πως ο ανταγωνισμός στη βάση των χαμηλών φορολογικών συντελεστών, μεταξύ των χωρών, για την προσέλκυση ΞΑΕ, οδηγεί σε μια κατάσταση όπου «όλοι μαζί υπονομεύουμε το μέλλον μας» (race to the bottom), γιατί απλά επιτρέπει στις πολυεθνικές να στρέφουν τη μια χώρα ενάντια στην άλλη ή την μια περιοχή ενάντια στην άλλη, πληρώνοντας όλο και λιγότερους φόρους.

Υπάρχουν κάποιοι λόγοι που δεν πρέπει να τους αγνοούμε και ερμηνεύουν γιατί οι αναπτυγμένες οικονομίες με πάνω από το μέσο όρο φορολογικά βάρη, είναι αυτές που προσελκύουν τον μεγαλύτερο όγκο ΞΑΕ.

Εξάλλου ως χώρα το ζήσαμε το 2006 με την μείωση της φορολογίας η οποία καθόλου δεν επέδρασε στην προσέλκυση ΞΑΕ εκείνη την περίοδο. Ιστορικά το είδαμε και στην αντίστοιχη πολιτική στη θητεία του Ρήγκαν στις ΗΠΑ.

Σε γενικές γραμμές απαιτούνται μετρήσιμοι δείκτες από την κυβέρνηση, για να μπορούμε να κρίνουμε, σε ένα ή δυο χρόνια, τις σημερινές εξαγγελίες του πρωθυπουργού.

Υποστηρίζουμε ότι η χαμηλή φορολογία και οι χαμηλοί μισθοί ενώ δεν θα οδηγήσουν σε αναπτυξιακή προοπτική και επενδύσεις τη χώρα από τη μια, από την άλλη θα υπονομεύσουν το μέλλον της χώρας μας.

Το “μεταμνημονιακό” στοίχημα της χώρας.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019

Αποτελεσματικό κράτος δεν είναι (ποτέ δεν ήταν) το κυβερνητικό κράτος.

Να συμφωνήσουμε, είτε είμαστε στην αντιπολίτευση είτε στην συμπολίτευση, ότι εμπρηστές, συνειδητοί ή ασυνείδητοι, στις περισσότερες των περιπτώσεων πυρκαγιών, υπήρξαν και υπάρχουν...

Όχι μόνον όταν είμαστε κυβέρνηση...

Αλλά να συμφωνήσουμε, όμως, ότι, για τις φωτιές, την ευθύνη, της πρόληψης και της επέμβασης, την έχουν οι υπηρεσίες του κράτους (πυροσβεστική, δασικές υπηρεσίες κλπ.) και όχι η εκάστοτε κυβέρνηση.

Το “σεντράρισμα” των κυβερνητικών στελεχών, στο κέντρο της δημοσιότητας (όταν γίνει κακή διαχείριση από την αντιπολίτευση και όταν υπάρχει αποτελεσματική παρέμβαση από τους ίδιους τους κυβερνώντες), διευκολύνει την “αποστασιοποίηση” από τις ευθύνες, των ίδιων αυτών υπηρεσιών και των επαγγελματιών καριέρας, που για αυτό έχουν επιλεγεί και μισθοδοτούνται...

Η δημιουργία αποτελεσματικών και υπεύθυνων μηχανισμών του κράτους, παντός καιρού και κυβερνήσεων, είναι στόχος υψηλού μεταρρυθμιστικού και εκσυγχρονιστικού προτάγματος.

Ας δούμε πόσο ανεπαρκείς και χωρίς συμβολή ήταν, για να ανταποκριθούν, οι σχετικές υπηρεσίες, στην διαμόρφωση φακέλων υποστήριξης επιλογών για διαχείριση έκτακτων οικονομικών καταστάσεων, σε όλες τις φάσεις διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς τα προηγούμενα χρόνια…

Τα κυβερνητικά στελέχη και κλιμάκια (κάθε κυβέρνησης), για να ανταποκριθούν, υποχρεώθηκαν στην χρησιμοποίηση εξωτερικών συνεργατών, “συμούλων” και “υπεργολάβων” (δεν αναφέρομαι στο κόστος, όσο στο αξιακό σύστημα και τα πολλές φορές άγνωστα “συμφέροντα” που ο κάθε τεχνοκράτης ή μελετητική εταιρεία υποστηρίζει), που μετά την αποχώρησή τους δεν έχουν να δώσουν αναφορά ούτε σε αυτούς που τους προσέλαβαν...

Η διαμόρφωση λοιπόν ενός αποτελεσματικού κράτους, με “έξυπνες” λειτουργίες, είναι βασικό εργαλείο για υλοποίηση αποτελεσματικών πολιτικών, των όποιων κυβερνήσεων και θα πρέπει να γίνει το στοίχημα της μεταμνημονιακής περιόδου για τη χώρα μας για να υπάρχει πραγματική συνέχεια του κράτους στην πράξη και όχι στα λόγια.