Οι επενδύσεις στην υποδομή των μεταφορών στην Ελλάδα και η "πράσινη" ανάπτυξη

Η ανακατανομή των επενδύσεων στην υποδομή των μεταφορών, όχι µόνο θα ευνοήσει την ανταγωνιστικότητα, αλλά θα συμβάλλει και στην επίτευξη του κοινού στόχου της αειφόρου κινητικότητας...

Η μονοσήμαντη ενοχοποίηση του κόστους εργασίας δεν είναι βιώσιμη πρόταση για λύση στις Αστικές Συγκοινωνίες.

Με αφορμή το Δημόσιο διάλογο για το κόστος λειτουργίας των οργανισμών των Αστικών Συγκοινωνιών στη χώρα μας, κάποιες σκέψεις μου δημοσιευμένες στην "Καθημερινή".

Εγκώμιο Αναχρονισμού

http://kinisi-py-yenanp.blogspot.gr/2010/07/blog-post_06.html Τρίτη, 6 Ιουλίου 2010 Εγκώμιο Αναχρονισμού: Διοικητικός Φορέας για τη Ναυτιλία Αναδημοσιεύουμε άρθρο του καθηγητή του τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών κου Κωνσταντίνου Χλωμούδη από το περιοδικό Μεταρρύθμιση (www.metarithmisi.gr) Μετά από πειραματισμούς 8 μηνών, σε κυβερνητικό επίπεδο, για το διοικητικό φορέα της ναυτιλίας, η απόφαση (άραγε ποιοι έχουν την ευθύνη λήψης της;) να ανατεθεί στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, δείχνει περισσότερο άγνοια, που οδηγεί σε αναχρονισμό, ενώ δείχνει ακόμη την ανευθυνότητα από τη μεριά των ομιλούντων επί της ναυτιλίας, στη διαμόρφωση αυτής της επιλογής. Είναι προφανές ότι η απόφαση αυτή, θα κριθεί σύντομα τα προσεχή χρόνια ως ανεπαρκής και υπονομευτική για την εθνική ναυτιλία, αλλά και οπισθοδρομική για τη χώρα, που θέλει να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών για διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης και στα των θαλασσίων μεταφορών. Απόφαση που εμφανίζει την κυβέρνηση ως υποχείρια απειλών εφοπλιστών, η πλειοψηφία των οποίων έχουν από καιρού επιλέξει ... άλλες σημαίες! Δεν είναι δα και πολύ παλιά η διατυπωθείσα θέση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη (Ημερησία, 03/02/2010), ότι «αποτελεί στρέβλωση και αναχρονισμό η κύρια άσκηση καθηκόντων ναυτιλιακής πολιτικής από το Λιμενικό Σώμα, όπως ζητείται από τους Έλληνες εφοπλιστές και δευτερευόντως η άσκηση καθηκόντων που αφορούν στην ασφάλεια». Ο Υπουργός, την 1η Ιουλίου, είχε την πρώτη συνάντηση με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών για τα θέματα της ναυτιλίας, μιας και μετά τις παλινωδίες της κυβέρνησης, η ευθύνη της ποντοπόρου ναυτιλίας ανατέθηκε στις αρμοδιότητες του Υπουργείου του (!!!). Προς στιγμήν, έχουν ηγεμονεύσει οι θιασώτες της επιστροφής στο χθες. Αυτοί που ουσιαστικά Σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχει προηγούμενο κατάτμησης του κλάδου. Πουθενά δεν ασκείται Ναυτιλιακή Πολιτική από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης ή από την Ακτοφυλακή. επιμένουν στη διατήρηση ενός απαρχαιωμένου ιεραρχικού στρατιωτικού μοντέλου διοίκησης, που όμοιό του βέβαια δεν συναντάται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα, πόσο μάλλον σε άλλες, ναυτιλιακά ισχυρές χώρες. Επικράτησαν αυτοί που εμμέσως πλην σαφώς παίρνουν ρεβάνς από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, στο χώρο της ναυτιλίας, μετά τη σαφή υποστήριξή τους στη δικτατορία των συνταγματαρχών της επταετίας 1997-2004. Επέβαλλαν ένα μοντέλο που γενικά αντίκειται στις αρχές των σύγχρονων δημοκρατικών και αξιοκρατικών συστημάτων δημόσιας διοίκησης. Πρόκειται για το αποτυχημένο σύστημα που δημιουργήθηκε και συντηρήθηκε με βάση τα δεδομένα προηγούμενων δεκαετιών, λειτούργησε απόλυτα ελεγχόμενα από συντεταγμένα οικονομικά συμφέροντα σε ό,τι αφορά στη ναυτιλιακή πολιτική της χώρας, απλώς αναπαράγοντας χαμηλής ποιότητας διεκπεραιωτική υπηρεσία, διοχετεύοντας με περισσό θράσος την άποψη ότι το «θαύμα» της Ελληνικής Ναυτιλίας δεν οφείλεται τόσο στην ικανότητα του έλληνα εργαζόμενου στη ναυτιλία και στην επιχειρηματικότητά τους, αλλά στην αποτελεσματικότητα του Λιμενικού Σώματος…! Η Ε.Ε., με κάθε τρόπο, εδώ και αρκετά χρόνια βιώνει το πρόβλημα με την αντικοινοτική λειτουργία του φορέα που εκπροσωπεί τη χώρα στα της ναυτιλίας. Δεν εκπροσωπεί τη χώρα, ή έστω την κυβέρνησή της, αλλά συντεχνιακά συμφέροντα μιας κατηγορίας εφοπλιστών, οι οποίοι δεν διακρίνονται για την επιλογή της ελληνικής σημαίας στα πλοία τους. Ενδεικτική είναι η προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, κατά της Ελλάδας, ζητώντας να καταδικάσει τη χώρα μας διότι κατέθεσε νομοθετική πρόταση για την ασφάλεια στα πλοία και τα λιμάνια στο πλαίσιο του ΙΜΟ, παρακάμπτοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι προφανής η ανάγκη να υπάρχει ενημέρωση για τις απόψεις που υποστηρίζουν στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) οι εκπρόσωποι των κρατών. Γνωρίζει κανείς με ποιο τρόπο λαμβάνονταν οι αποφάσεις για τις θέσεις της χώρας μας στο ΙΜΟ; Μπορεί κάποιος να μάθει ποιες είναι οι θέσεις της χώρας μας στον οργανισμό αυτό, για να τις κρίνει; Αυτό, ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάφερε να το παρακολουθήσει εύκολα, γι’ αυτό και στην ουσία μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επιχειρεί να εισέλθει στους κόλπους του ΙΜΟ… Αυτό το σύστημα επικράτησε για να ξεπεράσει προβλήματα που δημιούργησε η χωρίς προετοιμασία και οργάνωση κατάργηση του τέως Υπουργείου επί της ναυτιλίας. Γυρίζοντας έτσι πιο πίσω και από την κατάσταση που θέλησε να διορθώσει αυτή η κυβέρνηση. Είναι το σύστημα, το οποίο, αδιαφορώντας για τα πραγματικά συμφέροντα της ελληνικής ναυτιλιακής δημόσιας διοίκησης και τις προκλήσεις για εκσυγχρονισμό της νέας εποχής, προτείνει τη διάσπαση της ενιαίας μορφής των Υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Ναυτιλιακής Πολιτικής, με κριτήρια υποταγής σε πιέσεις και συγκεκριμένα συμφέροντα, με παράλληλη διατήρηση στρατιωτικής μορφής διοίκησης, μεταξύ άλλων σε Υπηρεσίες όπως η ναυτική εκπαίδευση, η ναυτική εργασία, η ναυτιλιακή πολιτική και ανάπτυξη, η παρακολούθηση θεμάτων διεθνών και ευρωπαϊκών Οργανισμών, η παραγωγή νομοθετικού έργου, ο εξειδικευμένος τεχνικός έλεγχος ασφάλειας πλοίων και λιμένων και η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, καθώς και η εποπτεία ελεγκτικών Φορέων. Μας καθιστά ως χώρα «περίγελο», καθώς η ακτοφυλακή, πουθενά σε Ε.Ε. και Η.Π.Α. δεν ασκεί μονομερώς ναυτιλιακή πολιτική (π.χ. COAST GUARD, και MARAD στις ΗΠΑ) σε θέματα ναυτιλιακής ανάπτυξης, επενδύσεων, εκπαίδευσης, θαλασσίων μεταφορών, ναυτικής εργασίας, εκπροσώπησης σε Ευρωπαϊκούς ή Διεθνείς Οργανισμούς. Το ενιαίο της Διοίκησης της ναυτιλίας, είναι πρωταρχικής σημασίας για την επίτευξη οφέλους στην εθνική οικονομία. Ο ναυτιλιακός κλάδος είναι η ποντοπόρος ναυτιλία, η ακτοπλοΐα, οι λιμένες, ο θαλάσσιος τουρισμός και το σύνολο των δραστηριοτήτων που εκτείνονται από την έρευνα και ανάπτυξη, μέχρι τα σκάφη αναψυχής και τις υπηρεσίες λιμανιών. Με δεδομένη την καθολικά αναγνωρισμένη αλληλοσυσχέτιση των θεμάτων που απασχολούν τους επιμέρους κλάδους, για την απαραίτητη λήψη μέτρων και την άσκηση πολιτικών είναι αναγκαία η ενιαία αντιμετώπιση. • Σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχει προηγούμενο κατάτμησης του κλάδου. Πουθενά δεν ασκείται Ναυτιλιακή Πολιτική από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης ή από την Ακτοφυλακή. • Αντίθετα, παντού, σε Ευρώπη και Αμερική, βαθαίνει η διάκριση των εξουσιών ανάμεσα στους ασκούντες πολιτική και στους ελέγχοντες. Και παρατηρείται η θεσμοθέτηση ανεξάρτητων αρχών που καθίστανται υποχρεωτικές από Διεθνείς Συμβάσεις ή Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς. • Η άσκηση δημόσιας ναυτιλιακής πολιτικής, με ενιαίο και σαφή τρόπο, είναι κρίσιμη λόγω του μεγέθους της ναυτιλίας. Παράλληλα, υπηρετείται η σκληρή προτεραιότητα των καιρών για εξοικονόμηση αλλά και αξιοποίηση πόρων (ανθρώπινων και χρηματικών). • Η θεσμική σαφήνεια και διαφάνεια, θα επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στη ναυτιλία, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και στην παρέμβαση της χώρας μας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Εύκολα άλλωστε αποδεικνύεται η μικρή έως ελάχιστη αποτελεσματικότητα του καθεστώτος των πρώην Υπουργείων Υ.Ε.Ν. και Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. στους παραπάνω τομείς, που οφείλεται κυρίως στη μορφή της στρατιωτικής δομής τους. Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με θέματα ναυτιλίας, το οποίο, αν εξαιρέσει κανείς νομοθετήματα που αποτελούν υποχρεωτική ενσωμάτωση της διεθνούς και κοινοτικής νομοθεσίας, είναι στην πλειονότητά του αναχρονιστικό, χωρίς ουσιαστικά να έχει ανανεωθεί και επικαιροποιηθεί σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα εδώ και αρκετές δεκαετίες. Επίσης, ομολογείται σε διεθνές επίπεδο ότι η εν γένει παρουσία των Υπηρεσιών των προαναφερόμενων Υπουργείων στα διεθνή φόρα, έχει στερηθεί δημιουργικών πρωτοβουλιών και επιστημονικής τεκμηρίωσης, στο πλαίσιο αναζήτησης συνεργασιών και υποστήριξης από ευρύτερους ναυτιλιακούς, ακαδημαϊκούς και κοινωνικούς εταίρους και φορείς. Έτσι, χάνονται χρυσές ευκαιρίες ανάδειξης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας και αξιοποίησης διεθνών συγκυριών προς όφελος των εθνικών συμφερόντων και αναπαράγονται απλώς θέσεις στενών και συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων.

Η άρνηση της πραγματικότητας για την οικονομία της χώρας και η βλακεία

Βλακεία και άρνηση

Κώστας Χλωμούδης,

--------------------------------------------------------------------------------

Το διαβόητο πάρτι των τελευταίων 20-25 χρόνων, δυστυχώς δεν αφορούσε ελάχιστους ή έστω λίγους. Αφορούσε μεγάλη κατηγορία των πολιτών αυτής της χώρας, όχι προφανώς τους πάντες. Αφορούσε όμως, χιλιάδες επί χιλιάδων ανθρώπων που καταχρεώθηκαν ασμένως, με εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, καταφορτωμένες πιστωτικές κάρτες. Με την πολιτική ηγεσία να βολεύεται, αισχρά, από αυτήν την κατάσταση και να μην παρεμβαίνει, με τις τράπεζες να δανείζουν το ήδη δανεικό χρήμα, με ελάχιστους να ψελλίζουν κάποια λόγια αντίθεσης σε όλη αυτή την παρανοϊκή κατάσταση. Την επόμενη στιγμή, αυτοί οι ελάχιστοι ήσαν οι «γραφικοί».

Δεν υπάρχουν πολλοί έλληνες που να μην έχουν κάποιον φίλο που εκείνη την περίοδο, της «άνοιξης» του χρηματιστηρίου, να μην «έπαιξε». Δεν υπάρχει σχεδόν ούτε ένας έλληνας, που να μην ήξερε κάποιον που ξαφνικά βρέθηκε να ασχολείται με «χρηματιστηριακές υποθέσεις», να ανοίγει σχετικό γραφείο, ή να παλεύει να βρει τον τρόπο να χωθεί στη «μπίζνα». Δεν υπάρχει ούτε ένας έλληνας που να μη θεωρεί πως, αν η προσπάθεια που καταβάλλει σήμερα η κυβέρνηση δεν είναι μόνο εντυπωσιασμός και απόπειρα αντιπερισπασμού από τα προβλήματα, τότε, πράγματι θα περάσει στην ιστορία ως η κυβέρνηση που αναμόρφωσε τη Ελλάδα.

Μήπως αξίζει να της δώσουμε αυτή την ευκαιρία; Να αποδείξει ότι το εννοεί; Νομίζω πως θα έπρεπε. Διότι διαφορετικά η ιστορία θα μας κρίνει ως Βλάκες. Όμως, η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα, θα έπρεπε να μας πείσει ότι η Βλακεία ενίοτε συμπεριλαμβάνει, κατά μια εκδοχή, και συμπεριφορές κουτοπονηρίας… Πιο σωστά: Η πονηρία αυτή, είναι η βλακεία στην έπαρσή της, η βλακεία σε όλο της το μεγαλείο. Τι είναι η κουτοπονηρία; Είναι η Βλακεία όταν κρίνει, όταν αποφασίζει, όταν καταδικάζει, χωρίς ποτέ να αναλαμβάνει τις ευθύνες της, έστω όσες τις «αναλογούν»... Βέβαια, το μεγάλο μυστικό του Βλάκα, είναι το γεγονός ότι, μάλλον ΔΕΝ του περνά καν από το μυαλό, δεν διανοείται ότι μπορεί έστω για μια στιγμή, να έχει άδικο... Κι αν του περάσει μια στάλα υποψίας από το μυαλό, γρήγορα τη διώχνει: Αυτός, λάθος; «Ποτές των ποτών». Οι άλλοι έχουν ΠΑΝΤΑ άδικο… Έτσι γίνεται αδίσταχτα θρασύς, υπέροχα επικίνδυνος, ανυπέρβλητα αλαζονικός… Και πείθει... Γιατί πάντα υπάρχουν αρκετοί αντίστοιχοί του για να σχηματίσουν μια πλειοψηφία. Αυτό είναι το όπλο για να επικρατήσει η Βλακεία.

Δεν είναι βέβαια τυχαίο, πού δραστηριοποιείται ο Βλάκας: Επειδή είναι ανασφαλής, επιλέγει δραστηριότητες που του δίνουν μια ψευδαίσθηση παντοδυναμίας… (Ομοιότητες για συμμετέχοντες σε οιουσδήποτε μηχανισμούς, κομματικούς ή των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των διαφόρων ανώνυμων, «καταγγελτικών» blogs σήμερα, κ.λπ., δεν είναι τυχαίες). Καθώς είναι περιορισμένος στη Βλακεία του, διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα: Οργανωτικότητα, επιμονή και υπομονή.

Σήμερα, νομισματική ένωση χωρίς οικονομική διακυβέρνηση και αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία δε γίνεται. Τι σημαίνει όμως οικονομική διακυβέρνηση, και τι θα σήμαινε αυτό για τη χώρα μας; Απλώς, σημαίνει ότι χρειάζεται συντονισμός των δημοσίων δαπανών, ιδιαίτερα των δημοσίων επενδύσεων, και εναρμονισμός των φορολογικών μας συστημάτων. Και όχι μόνο θα πρέπει οι εθνικοί προϋπολογισμοί να προεγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά, όπως υποστηρίζει και ο φίλος Ηρακλής Χαραλαμπίδης (βλ. http://haralambides.blogspot.com/), θα πάμε και ένα βήμα παραπέρα: θα πρέπει και να συναποφασίζονται. Έτσι ώστε να αποφεύγεται η σπατάλη, και κατά συνέπεια, τα ελλείμματα.

Γιατί δεν είναι δυνατόν να φτιάχνουμε όλοι δρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια και άλλα έργα υποδομής, χωρίς καμία συνεννόηση μεταξύ μας, σπαταλώντας δημόσιο χρήμα, πολλές φορές ανταγωνιστικά με το γείτονά μας. Οι υποδομές είναι για να προάγουν τον ανταγωνισμό μεταξύ επιχειρήσεων, όχι για να αποτελούν αντικείμενο ανταγωνισμού αυτές οι ίδιες.
Έτσι και μόνο έτσι, θα οδηγηθεί η Ευρώπη σε μεγαλύτερη κοινωνικοοικονομική σύγκλιση και κατά συνέπεια, ισχυρότερο ευρώ και χαμηλότερη ανεργία. Μόνο κερδισμένη θα μπορούσε να βγει η Ελλάδα από τη στρατηγική μιας συντονισμένης οικονομικής διακυβέρνησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αν το πρόγραμμα σταθερότητας αποδώσει, και θα αποδώσει, γιατί η κυβέρνηση δεν έχει περιθώρια επιλογής κάτω από την αυστηρή επιτήρηση των δανειστών μας, η Ελλάδα θα μπορούσε να βγει από το τούνελ με ένα δημοσιονομικό σύστημα από τα πιο σύγχρονα της Ευρώπης.

*Ο Κωνσταντίνος Χλωμούδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Η βία στη ζωή μας και η ημιμάθεια

Η άγρια δολοφονία των 3 εργαζομένων στη Μarfin στις 5/5/10, από οπαδούς της βίας εν ονόματι της αντίστασης και της ανυπακοής στα κυβερνητικά μέτρα, ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά μας.

Η βία στη κοινωνία μας έχει γενικευθεί και δεν είναι φαινόμενο κάποιων χώρων όπως παλαιότερα τα γήπεδα.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Καθημερινά εξελίσσονται στο χώρο εργασίας, διαμονής, διασκέδασης και λειτουργίας του καθενός μας.

Όχι στον εθισμό.

Η σύγκρουση και η αντιπαράθεση δεν μας τρομάζει. Σε μια κοινωνία ώριμη η σκληρή αντιπαράθεση τα αντιμετωπίζει όλα χωρίς καθωσπρεπισμούς μεν, αλλά σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο διαδικασιών και αξιών.

Υποστηρίζουμε ότι οι νεκροί της Μarfin δεν ήταν παρά μια έκφραση της βίας, η οποία διαχέεται και φοβάμαι, φαίνεται να, ηγεμονεύει ως χαρακτηριστικό στη σύγχρονη κοινωνία μας.

Η πιστοποίηση της καταφυγής στη βία, που ευτυχώς ακόμη σοκάρει, δεν έρχεται να νομιμοποιήσει τις αντιλήψεις περί «κοινωνικής βίας», ή ότι αυτές οι μορφές βίας είναι αποτέλεσμα της «κοινωνικής αδικίας», ή ότι το επίπεδο της βίας στη κοινωνία μας είναι ταξικά προσδιορισμένο. Κάθε άλλο. Επιχειρεί να αντιπαρατεθεί στη βία και στις διαφορετικές μορφές της «προκαλώντας» τους ενεργούς πολίτες, τη κοινωνία και τους φορείς της να μη εθίζονται όλο και περισσότερο σε φαινόμενα βίας που θα εξελιχθούν σε ανεξέλεγκτα. Έτσι δεν πρέπει να ανεχθούμε ούτε να αποδεχθούμε φαινόμενα νομιμοποιούν έμμεσα το αίμα.

Ο αποκλεισμός κάθε μορφής βίας είναι η απόλυτη σταθερά πάνω στην οποία μπορούμε να οικοδομήσουμε τις ανθρώπινες σχέσεις μας.

Η βία είναι φαινόμενο σε κοινωνίες που στη συγκυρία ηγεμονεύει η ημιμάθεια.

Η ημιμάθεια δεν είναι μισή μάθηση ή η απουσία γνώσης. Είναι η έχθρα απέναντι στη μόρφωση. Το μισό που δεν κατακτήθηκε, η αποτυχημένη ταύτιση με τη γνώση, δημιουργεί την απέχθεια γι’ αυτό που δεν ευοδώθηκε να μάθουν. Η ημιμάθεια είναι η συλλογική πατερίτσα της ανάπηρης πλειονότητας του κόσμου των ομιλούντων δημοσίως στη χώρα μας σήμερα.

Η ημιμάθεια, ο κρυφός πόθος για ταύτιση με τα θεωρούμενα μεγάλα, έξυπνα, δυνατά και μαζί με αυτά το αγνάντεμα του ακατανόητου, η τρόπον τινά η ηδονοβλεπτική θέα του προσιτού και ταυτόχρονα απρόσιτου, εκτρέπει και την αναγκαία συμβολή των ΜΜΕ στη Δημοκρατία, στην παιδεία και στην κουλτούρα, σε αβασάνιστες εκλαϊκεύσεις με άπνοες περιλήψεις της πολυσύνθετης πραγματικότητας.

Η έλλειψη σεβασμού προς τους συνομιλητές, η αγένεια και η διακοπή ονομάζεται διάλογος. Η διεκδίκηση απαντήσεων με ένα ναι ή ένα όχι σε ερωτήσεις που αφορούν καταστάσεις, φαινόμενα ή γεγονότα που είναι πολυσύνθετα και πολλές φορές διεπιστημονικού χαρακτήρα, ονομάζεται ενημέρωση. Η απέχθεια προς την πνευματική εργασία είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα.

Σε περιόδους όξυνσης των βασικών κοινωνικών αντιφάσεων, στις μικρές η μεγαλύτερες κρίσεις, όταν η βάναυση λαϊκιστική υπερτροφοδότηση του κοινωνικού ναρκισσισμού ανοίγει ρήγματα, οι μορφωμένοι, ικανοί και εξειδικευμένοι κινδυνεύουν να αποτελέσουν περιθώριο, επισύροντας την οργή των μνησίκακων ημιμαθών συναδέλφων τους, που εντάσσονται στην υπηρεσία της «κατάστασης», του «ρεύματος», της «επικρατούσας» δύναμης.

Αργά ή γρήγορα όμως, ευτυχώς, η ίδια η κοινωνία μας συνειδητοποιεί ότι αυτή η δήθεν φιλολαϊκή προσέγγιση και η υπολογιστική κολακεία που γίνεται από τους «ημιμαθείς», δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια βαθιά περιφρόνηση στην ίδια τη πληροφορία και τη γνώση που έχει ανάγκη.

Αν λοιπόν κάτι έχουμε για να αντιμετωπίσουμε τη βία είναι η μόρφωση. Μόρφωση η οποία θα εγείρει τα ιδανικά της δημοκρατίας, το σεβασμό στον πλουραλισμό, το πειθαρχημένο πάθος της βαθιάς και ευσυνείδητης διείσδυσης στο γνωστικό αντικείμενο, τόσο της ριζικής και οπωσδήποτε επίπονης διερεύνησης και κατανόησης του όσο και της απέριττης ακριβολογίας στην έκφραση.

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Κρίση, αξιολόγηση, εκτόνωση...

Η έκρηξη της μεγαλύτερης δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα, οδηγεί στη μεγαλύτερη επιχείρηση διάσωσης που έγινε ποτέ, από ένα νέο μηχανισμό που δημιουργήθηκε, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Η κρίση γενικότερα, στην πραγματικότητα τονίζει την αποτυχία της λειτουργίας των ελεύθερων αγορών με πλημμελή -ή ακατάλληλη- ρύθμιση. Ακόμη μία φορά αποδεικνύεται πως οι αγορές, δεν είναι σε θέση να αυτορυθμιστούν.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές λειτουργούσαν με όλο και μεγαλύτερη αδιαφάνεια. Κανείς δεν γνώριζε πού στηριζόταν η λειτουργία τους, ή ποιος αποτιμούσε τους κινδύνους. Ο λεγόμενος «σκιώδης» τραπεζικός τομέας, ήταν ελάχιστα ή καθόλου ρυθμισμένος. Αρκετές τράπεζες και στην Ελλάδα έπαιξαν στο παιχνίδι της «creation and distribution» (παραγωγής και διανομής) εξαιρετικά πολύπλοκων χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Επιδόθηκαν στο εμπόριο ύποπτων ομολόγων.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σήμερα, κατέληξε ως ο έσχατος πιστωτής όχι μόνο της χώρας της ίδιας, αλλά και του τραπεζικού συστήματος της Ελλάδος. Τι θα χρηματοδοτήσει στη συνέχεια; Ποιους άλλους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς της χώρας;

Η Κρίση

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει περάσει πλέον από τη φάση της πρόληψης, στη διαχείριση της κρίσης, και μπροστά της ανοίγονται δύο επιλογές. Αν θα ξοδεύει τις δυνατότητές της για να προστατέψει προβληματικούς οργανισμούς επί μακρό χρονικό διάστημα και όχι για κάποιο προσδιορισμένο χρόνο αποθεραπείας, ή, να αξιολογήσει ποιοι οργανισμοί είναι «προσαρμόσιμοι» και ποιοι μη «ευεπίφοροι» ίασης και να αφήσει τους τελευταίους να καταρρεύσουν…

Η Ιστορία καταδεικνύει πως θα είναι λάθος να προστατευθούν οι προβληματικοί οργανισμοί ή και τα κράτη για περισσότερα από 4-5 έτη.

Αντιθέτως, επιβραβεύονται εκ του αποτελέσματος, παρεμβάσεις με συμπεφωνημένους στόχους, σε προσδιορισμένο χρόνο.

Η Αξιολόγηση

Η κρίση, γενικότερα, τονίζει την αποτυχία της λειτουργίας των ελεύθερων αγορών με πλημμελή -ή ακατάλληλη- ρύθμιση. Αποδεικνύεται ξανά, πως οι αγορές δεν είναι σε θέση να αυτορυθμιστούν.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση, είναι να αξιολογήσει τις τράπεζες στη χώρα μας. Είναι λάθος η στήριξη όλων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα, χωρίς διάκριση συμβολής στην αναπτυξιακή προσφορά του τόπου. Η κρίση αποδεικνύει ξεκάθαρα πως ο χρηματοπιστωτικός τομέας, δεν είναι σε θέση να αυτορυθμιστεί. Προβάλλει επείγουσα η ανάγκη να βελτιωθούν οι έλεγχοι και το ρυθμιστικό περιβάλλον των τραπεζών. Η κυβέρνησή μας, να κάνει αυτό που η αγορά δεν μπορεί, ή δεν θέλει να κάνει: Την άμεση αποτίμηση των οργανικών στοιχείων των τραπεζών μας. Τον πρώτο ρόλο στην εκτόνωση της κρίσης να έχει το υπουργείο Οικονομικών.

Το πρόβλημα έγκειται στην ίδια τη φύση του καθεστώτος οικονομικού και επιχειρηματικού υποδείγματος στις τράπεζες, που βασίζεται στη φτωχή αντιπροσώπευση, την ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών και τη μικρή λειτουργία ρυθμιστικών δράσεων στον τομέα, ως δημόσιο αγαθό. Οι τρεις μεγαλύτερες εταιρείες αξιολόγησης στον κόσμο βαθμολόγησαν διάφορα αστεία ομόλογα ως σχεδόν εντελώς ακίνδυνα! Μια επενδυτική τράπεζα κέρδισε δισεκατομμύρια δολάρια προβλέποντας σωστά πως αυτά τα ομόλογα θα έχαναν την αξία τους, ενώ ταυτόχρονα συνέχισε να τα πωλεί στους πελάτες της, εικονογραφώντας έτσι με το γλαφυρότερο τρόπο την απώλεια κάθε ηθικής δέσμευσης στον κόσμο των επιχειρήσεων!

Είναι εύκολο, να πει κανείς ότι ο κρατισμός ήταν πάντα κυρίαρχος στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, την περίοδο της έναρξης της κρίσης, στην κυβέρνηση βρισκόταν μη σοσιαλιστική κυβέρνηση, η οποία αμέσως έδρασε υπέρ της προστασίας του τραπεζιτικού τομέα στη χώρα, με επί της ουσίας αποδοχή σχεδόν από το σύνολο του πολιτικού τοπίου.

Η Εκτόνωση

Η ευρεία συναίνεση και η αποφασιστική δράση από το σύνολο του πολιτικού συστήματος, είναι πιθανότατα πιο σημαντικές από οποιεσδήποτε τεχνικές πλευρές επίλυσης μιας κρίσης. Η εκτόνωση μιας κρίσης στην εποχή μας συχνά θα προϋποθέτει κοινοτικές παρεμβάσεις, διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να εγγυηθεί ένα δίχτυ ασφαλείας…

Είναι καιρός να δημιουργηθεί Εθνική Επιτροπή Κρίσης, που να συγκεντρώνει πολιτικούς εκπροσώπους υψηλού επιπέδου, πρώην ηγέτες κοινωνικών φορέων και κυβερνήσεων, ή υπουργούς οικονομικών, καθώς και οικονομολόγους φήμης και ειδικούς στα χρηματοοικονομικά.

Η επιτροπή αυτή θα πρέπει να εφαρμόσει το παρακάτω πρόγραμμα:

• Να προχωρήσει σε λεπτομερή ανάλυση της χρηματοοικονομικής αγοράς στη χώρα, στο ευρύ πλαίσιο που προσπαθήσαμε να περιγράψουμε πιο πάνω.

• Να εντοπίσει και να εκτιμήσει τις κοινωνικοοικονομικές απειλές της κρίσης για την πραγματική οικονομία στη χώρα μας.

• Να προτείνει σειρά μέτρων στην κυβέρνηση, ώστε να αποφευχθούν -ή να περιοριστούν- οι κίνδυνοι αυτοί.

• Να παρουσιάσει σειρά από προτάσεις για τον εξορθολογισμό του τραπεζικού τομέα και της αγοράς στην Ελλάδα και να εξετάσει προτάσεις για εναρμονισμό με τις ρυθμιστικές παρεμβάσεις που επιχειρούνται στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Κώστας Χλωμούδης
02/05/2010

Μια δύσκολη σχέση: ΑΓΟΡΕΣ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Ο παράγων «αγορά» έχει μπει δυναμικά τα τελευταία χρόνια στο δημόσιο λεξιλόγιο, μιας και αποτελεί βασική παράμετρο στην προσπάθεια ανάλυσης και αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης που μαστίζει ιδιαιτέρως τη χώρα μας.

Εδώ και μερικές χιλιετίες, βέβαια, οι αγορές συμβιώνουν με τα κυρίαρχα κράτη. Δηλαδή έχουν τουλάχιστον την ίδια ηλικία. Απλώς, είχαμε συνηθίσει να αντιλαμβανόμαστε τις αγορές ως έγκλειστες μέσα στα σύνορα των εθνικών κρατών, όταν, αντίθετα, αυτές τείνουν σχεδόν από τη φύση τους να τα υπερβαίνουν και να έχουν διαστάσεις που μερικές φορές συμπίπτουν με ολόκληρο τον κόσμο.

Πολλές φορές επιχειρήθηκε και στο παρελθόν να τεθούν οι αγορές στην υπηρεσία της πολιτικής. Οι προσπάθειες αυτές εντάσσονται στην αντίληψη που ονομάστηκε «κολμπερισμός», από τον Κολμπέρ, τον υπουργό του Λουδοβίκου ΙΔ’, που την εφάρμοσε πιο ολοκληρωμένα.

Παρέκκλιση του «κολμπερισμού» αποτελεί το κλειστό εμπορικό κράτος. Θεωρητικά, το υποστήριξε ο γερμανός φιλόσοφος Γιόχαν Φίχτε, που περιορίζει τις αγορές αυστηρά στην εθνική διάσταση, σε έναν στατικό και αιώνιο προστατευτισμό.

Ο Πλάτωνας, φαίνεται ως ανελέητος εχθρός των αγορών. Αντιπαρατέθηκε στο εμπορικό πνεύμα των Αθηναίων συμπολιτών του και προσπάθησε να το περιορίσει και να το καταστήσει μειοψηφικό στην ιδεώδη Πολιτεία του, που τη σκέφτηκε να λειτουργεί ως ένα είδος «αντι-Αθήνας». Θαύμαζε τη σπαρτιατική πολιτεία, όπου το κράτος ήταν το παν.

Ο Πλάτων, πρώτη φορά επιχείρησε να «ρυθμίσει» αυτό που σήμερα αποκαλούμε «μικροδομή των αγορών». Με αυστηρούς κρατικούς λειτουργούς να επιτηρούν τους εμπόρους, οι οποίοι διαπραγματεύονταν με τους πελάτες τους, αναγγέλλοντας την τιμή του εμπορεύματος και αφήνοντας τον αγοραστή να την αποδεχθεί, ή να την απορρίψει, αλλά χωρίς να επαναπροτείνουν ούτε έκπτωση, ούτε αύξηση στην τιμή.

Γκουρού των αγορών, μάνατζερ και επιχειρηματίες, πιο προωθημένοι και από τους ίδιους τους νεοφιλελεύθερους οικονομολόγους , τώρα ζητούν ρυθμίσεις που θα τους προστατεύουν… Αντίθετη άποψη είχε ο Ξενοφώντας. Το κράτος θα παρακινεί τη θέληση των εμπόρων και πελατών (ιδιωτικού τομέα σήμερα), για συμμετοχή στις οικονομικές δραστηριότητες και έτσι θα μειώνονται οι κρατικές δαπάνες για την άμυνα (οικονομική ανάπτυξη σήμερα).

Στο Μεσαίωνα, έμποροι και αγορές συμβιώνουν δύσκολα με τα φεουδαρχικά κράτη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πάντα οι παραγωγικές οικονομίες διεκδικούν, αφενός ένα πεδίο δράσης χωρίς σύνορα για τις δικές τους εξαγωγές μεταποιημένων προϊόντων, αφετέρου, προσπαθούν να περιορίσουν τις εισαγωγές.

Η περίοδος της Βιομηχανικής Επανάστασης, δημιουργεί απαιτήσεις για παράγωγα του πετρελαίου και έτσι, δίνει νέα διάσταση στις σχέσεις μεταξύ κρατών και αγορών. Το εθνικό κράτος αυτή την περίοδο, όχι μόνον εξασφαλίζει την ομαλή διεξαγωγή των οικονομικών δραστηριοτήτων, διατηρώντας τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, αλλά συχνά υποκινεί άμεσα την εκβιομηχάνιση και τη λειτουργία της εθνικής αγοράς. Και αυτό, άλλωστε, αποτελεί μέρος της πολιτικής της ισχύος. Οι σχέσεις ανάμεσα σε κράτη και αγορές γίνονται συμπληρωματικές και περισσότερο από πριν τίθεται το δίλημμα για την ιεραρχία μεταξύ αυτών των θεσμών. Ορισμένοι διανοούμενοι σκέφτονται ότι μπορούν να απαλλαγούν ή από τον έναν, ή από τον άλλον: απόλυτος οικονομικός φιλελευθερισμός, ή, σχεδιασμένη οικονομία.

Μετά την εποχή του ψυχρού πολέμου, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Η παραγωγή, εξαιτίας της πτώσης του κόστους των επικοινωνιών και των μεταφορών, μπορεί να τεμαχιστεί και να παγκοσμιοποιηθεί. Όλοι αντιλαμβάνονται την επίπτωση που έχουν όλα αυτά πάνω στην παραδοσιακή έννοια της κρατικής κυριαρχίας. Υποστηρίζεται ότι η παγκοσμιοποίηση επιβάλλει το εμπορικό κράτος, έκφραση στην οποία το επίθετο κυριαρχεί πάνω στο ουσιαστικό.

Σε υποστήριξη αυτής της θέσης αναφέρονται μεταρρυθμίσεις που μετασχηματίζουν θεσμούς όπως τα δικαιώματα του πολίτη, το κράτος πρόνοιας, ή το φορολογικό σύστημα, προσαρμόζοντάς τους στη νέα πραγματικότητα της παγκόσμιας παραγωγής.

Η σημερινή εξέλιξη, με αφορμή την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και την ουσιαστική πολιτική κρίση για την Ε.Ε., ανακάτεψε ξανά τα χαρτιά της τράπουλας, ανέτρεψε τις νέες βεβαιότητες και κατέδειξε πόσο προβληματικές είναι οι συνθήκες που συγκρότησαν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Οι νεοφιλελεύθεροι, που μέχρι χθες ήταν η μεγάλη πλειοψηφία, τώρα μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού.

Ήδη, γκουρού των αγορών, μάνατζερ και επιχειρηματίες, που ήταν πιο ριζοσπάστες και από τους ίδιους τους οικονομολόγους στον παγκοσμιοποιητικό νεοφιλελευθερισμό τους, τώρα ζητούν ρυθμίσεις που θα τους προστατεύουν από τις επικίνδυνες ατραπούς των διακυμάνσεων των αγορών και των νέων «χρηματοοικονομικών» προϊόντων τους.

Το κράτος, όμως, είναι σαν το φίλο μας, ή τη μητέρα μας: «Μάνα είναι μόνο μία» και, όταν την τραυματίσουμε, ή όταν την εξουθενώσουμε και επιζεί γερασμένη από τα πολλά πλήγματα που δέχθηκε από τα παιδιά της, δεν μπορούμε να καταφεύγουμε πλέον στην αγκαλιά της...

Κώστας Χλωμούδης
05/04/2010

Να υποστηρίξουμε το Δημόσιο μεταρρυθμίζοντάς το...

Αντί να συζητούμε για το πώς θα ξεπεράσουμε την κακή πραγματικότητα της οικονομικής κατάστασης στη χώρα, την υπέρβαση της κρίσης και τη σταθεροποίηση της οικονομίας, συζητούμε αν και ποιος έχει ευθύνη (πάντα οι άλλοι, ποτέ εμείς), ή ακόμη και αν είναι πραγματική η εικόνα αυτή, ή κάποιοι δημιουργούν εικονικές πραγματικότητες πτώχευσης για να περάσουν τα δύσκολα και αντιλαϊκά μέτρα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης… … Κάπως έτσι, ως συνήθως, το θέμα της συζήτησης μετατίθεται. Αντί να συζητούμε για την άθλια οικονομική μας κατάσταση και τις δυνατότητες αντιμετώπισής της, συζητούμε, τόσες μέρες τώρα, ποιος και πόσο δυνατά καταδικάζει την κρίση αυτή και αν ευθυνόμαστε εμείς γι’ αυτό, ή ήταν εισαγόμενη. Εμείς απλώς παρευρισκόμαστε. Ωραία, λοιπόν. Ας αποδοκιμάσουμε την κρίση και τους δημιουργούς της, ας καταστήσουμε τον διεθνή καπιταλισμό, ή τον δικομματισμό, ή το δημόσιο και τους οργανισμούς των κοινωφελών επιχειρήσεων στη χώρα μας και τους εργαζόμενους σε αυτούς, υπεύθυνους για το χάλι μας. Και να τους καταγγείλουμε. Και μετά; Σε τι θα έχει αλλάξει η σημερινή αποκαρδιωτική κατάσταση; Σε τίποτα, προφανώς. Αν ο εχθρός ήταν κάποιοι από αυτούς, τότε το πρόβλημα θα ήταν πολύ απλό. Και θα είχε ήδη λυθεί.

Ο «καπιταλισμός» έχει αστείρευτες δυνάμεις για την παλινόρθωσή του, ο δικομματισμός εκφράζει, και απ’ ό,τι φαίνεται θα συνεχίσει να εκφράζει τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού για να βρει τις όποιες λύσεις και οι εργαζόμενοι στο δημόσιο, με κάποιους δείκτες, θα έρθει η στιγμή να δείξουν τη συμβολή τους και να τεκμηριώνεται ο μισθός τους. Μήπως λοιπόν αυτοί δεν είναι το πρόβλημα, αλλά το σύμπτωμα; Μήπως η πρωτοφανής ευκολία με την οποία στην Ελλάδα ακυρώνουμε κάθε κανόνα πολιτισμένης δημοκρατικής συμβίωσης στην πόλη, στη φύση, στην εργασία, στις υποχρεώσεις μας με το κράτος, δεν είναι παρά μια ένδειξη και εκδήλωση του πραγματικού προβλήματος;

Ωραία, λοιπόν. Ας αποδοκιμάσουμε την κρίση και τους δημιουργούς της. Και να τους καταγγείλουμε. Και μετά, τι;

Μήπως η ευκολία με την οποία κυριαρχεί «η ζωή στις παρυφές της νομιμότητας και της παρανομίας», η λειτουργία των πολλών από εμάς στο «γκρίζο χώρο» ως προς τη νομιμότητα, δεν είναι παρά η απόδειξη ότι αλλού είναι το πρόβλημα και συμπεριλαμβάνει σχεδόν το σύνολο της κοινωνίας; Αν δούμε από αυτή τη σκοπιά το θέμα, τότε θα φανεί το κενό στην πολιτική μας συζήτηση. Τριπλό κενό. Κενό νομιμοποίησης στη συνείδηση εκείνων για τους οποίους υπάρχει και λειτουργεί το κράτος. Των πολιτών του. Μιας κοινωνίας που ζητά τα πάντα από το κράτος, χωρίς το κράτος να έχει οργανωθεί έτσι ώστε να δικαιολογεί, εδώ και χρόνια, τις προσδοκίες των πολιτών του. Κενό δημοκρατικής συγκρότησης του πολιτικού, κομματικού, αλλά και κινηματικού - συνδικαλιστικού χώρου. Θα έπρεπε να είναι χώροι ευθύνης για το αύριο της χώρας, ελευθερίας και δημοκρατικής νομιμοποίησης των δικαιωμάτων και διεκδικήσεων, οικονομικών και θεσμικών, και των σχέσεων χρηστών και παραγωγών των δημόσιων υπηρεσιών. Κενό πολιτικής βούλησης για την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου.

Στελέχη στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα, ικανά, που θα αξιολογούνται από τις επιδόσεις τους με βάση τους στόχους των Οργανισμών τους. Υπό συνθήκες αδυναμίας συνειδητοποίησης του τριπλού αυτού κενού, διέξοδος δεν υπάρχει. Και δεν θα υπάρξει στον ορίζοντα διέξοδος μέχρις ότου οι δυνάμεις της προόδου, που θέλουν να υπερασπιστούν το δημόσιο χώρο, όχι για να διασώσουν τα συντεχνιακά, μικρά ή μεγάλα, προνόμια των εντός των τειχών του βολεμένων, αλλά για να το μετατρέψουν σε τόπο που οι οργανισμοί και οι μονάδες του θα παράγουν με ανταγωνιστικούς όρους τα δημόσια ή και τα μεικτά (ιδιωτικά και δημόσια) αγαθά και υπηρεσίες. Με καλές πρακτικές, πρότυπα αριστείας.

Δημόσιο με ιδιωτικο-οικονομικά στοιχεία οργάνωσης. Θα μπορούσε κανείς να περιοριστεί στις προηγούμενες παρατηρήσεις, αν τα πράγματα δεν κινδύνευαν να πάρουν έναν εξαιρετικά ολισθηρό δρόμο, τραυματίζοντας σοβαρά το δημόσιο χώρο στην Ελλάδα. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μεγάλο τμήμα του συνδικαλιστικού κινήματος αποτελείται από ιδιαίτερα προικισμένους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα και των ΔΕΚΟ. Οι πολίτες αυτοί, όπως και η πλειοψηφία των εργαζομένων στους χώρους αυτούς, δεν μπήκαν όλοι με ρουσφέτι και σε κάθε περίπτωση, αν όχι όλοι, οι περισσότεροι είχαν και όνειρα και φιλοδοξίες για την εργασία τους και την επαγγελματική τους καταξίωση. Αν αυτό το αντιληφθούμε εγκαίρως, τότε γρήγορα θα διαπιστώσουμε πως υπάρχουν πολλές δυνατότητες για αποτελεσματικές συνέργειες και επιλογές απάντησης στην οικονομική κατάσταση που βιώνει η χώρα μας.
Κώστας Χλωμούδης
02/03/2010

Τα διλήμματα της Κοπεγχάγης

Η παγκόσμια οικονομία αναπτυσσόταν με ασυνήθιστα ταχύ ρυθμό - 4% κατά μέσον όρο, μόλις πριν την κρίση. Αυτό είχε οδηγήσει σε πρωτοφανή ευημερία τις ανεπτυγμένες οικονομίες και σε σημαντική βελτίωση τις αναπτυσσόμενες. Η παγκοσμιοποίηση έχει βάλει στο παγκόσμιο οικονομικό παιχνίδι πολυπληθείς λαούς οι οποίοι είχαν λιγότερο ή περισσότερο μείνει στο περιθώριο, όπως οι Κινέζοι, οι Ινδοί, οι Ρώσοι, οι Βραζιλιάνοι. Οι οικονομίες των εν λόγω χωρών φαίνεται από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και μετά να παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί και οι επιχειρήσεις θα επιδιώξουν και θα μεθοδεύσουν την επάνοδο αυτού του ρυθμού ανάπτυξης μετά το ξεπέρασμα της παρούσης κρίσεως. Ταυτόχρονα όμως στην στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης, που πραγματοποιείται το Δεκέμβριο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, σε μία προσπάθεια να υπάρξει μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, θα διαπιστώσουν ότι η ανάπτυξη των οικονομιών προκαλεί στο κλίμα του πλανήτη μας αλλαγές οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν ολέθριες. Μελέτες υποστηρίζουν ότι με αυτό το επίπεδο ανάπτυξης και τις καταγραφόμενες εκπομπές καυσαερίων η θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί κατά 2 βαθμούς, ως το 2050. Αν συμβεί αυτό, θα αρχίσουν να λιώνουν οι πάγοι στον Βόρειο Πόλο, οι πυρκαϊές θα κάψουν το μεγαλύτερο μέρος των δασών, χώρες ολόκληρες θα μετατραπούν σε ερήμους και η ζωή στον πλανήτη θα αλλάξει ριζικά. Με βάση τα νούμερα διαπιστώνουμε ότι με ρυθμό ανάπτυξης 4% τον χρόνο το παγκόσμιο ΑΕΠ θα διπλασιαστεί σε είκοσι πέντε χρόνια. Και αν αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης συνεχιστεί, το 2050 θα έχει διπλασιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι η θερμοκρασία θα έχει ανέλθει ως τότε πολύ περισσότερους από 2 βαθμούς και οι τρομακτικές κλιματικές αλλαγές θα έχουν έρθει πολύ νωρίτερα από όσο φοβόμαστε. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα οι ηγέτες 65 χωρών συμφώνησαν να μετάσχουν στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης, που πραγματοποιείται το Δεκέμβριο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, σε μία προσπάθεια να υπάρξει μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα. Ένα δημοσίευμα της η εφημερίδα «The Guardian» πριν ένα περίπου χρόνο ανέφερε πως για να αποφευχθεί η κλιματική αλλαγή, δεν θα πρέπει να υπάρξει απλώς περιορισμός των εκπομπών αλλά πλήρης διακοπή τους... Θα πρέπει δηλαδή άμεσα να περάσει η παγκόσμια κοινότητα στη χρήση άλλων μορφών ενέργειας, όπως η αιολική, η πυρηνική ή η γεωθερμία και να σταματήσει η καύση πετρελαίου, λιγνίτη, κάρβουνου και άλλων ορυκτών. Ο Κώστας Χλωμούδης διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά.
Κώστας Χλωμούδης
07/12/2009

Κρίση: «Χρυσή ευκαιρία» για ρύθμιση

Οι αμήχανες κραυγές για την κρίση και τα επερχόμενα δεινά, επικρατούν. Η πραγματική οικονομία στην ευρωζώνη καταρρέει, απ’ ό,τι φαίνεται με γοργότερους ρυθμούς από ό,τι στις ΗΠΑ. Αυτή η παγκοσμιοποιημένη κρίση, θα αντιμετωπισθεί μόνο ως τέτοια κι όχι με μέτρα εθνικού ή περιφερειακού χαρακτήρα. Άραγε, με αυτή την κρίση, θα «τελειώσει» η δυναμική και η ηγεμονία της απελευθέρωσης των αγορών και της ακυβέρνητης παγκοσμιοποίησης;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, θα χρειαστεί να διαλύσουμε ορισμένες παρεξηγήσεις για τι ήταν -και είναι- ιδεολογικά η προσέγγιση αυτή για την παγκοσμιοποίηση και τις αγορές. Οι όροι από μόνοι τους δεν μας διαφωτίζουν ιδιαιτέρως. Η ρύθμιση της απελευθέρωσης των αγορών και η διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης, περιγράφει την ανάγκη της πολιτικής να προσαρμοστεί στις μεγάλες αλλαγές που επιβάλλονται, για να αναμορφωθεί ο κόσμος από τις επιπτώσεις της αρρύθμιστης απελευθέρωσης των αγορών και την ακυβέρνητη παγκοσμιοποίηση. Αυτό είναι διαφορετικό από αυτό που εκφράζει η παραδοσιακή αριστερά, η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία, που βασίζεται, στο οικονομικό επίπεδο, στον «κεϊνσιανισμό» και στην άποψη ότι σε σημαντικούς τομείς όπου δεν πήγε καλά η αγορά, θα πρέπει να αντικατασταθεί από το κράτος. Η προσέγγιση αυτή δεν μπορεί να υποστηριχθεί.
Πώς να πεις ότι τα προβλήματα της κρίσης δεν θα εξελίσσονταν έτσι, αν δεν καθόριζαν το παιχνίδι οι αγορές και η απελευθέρωσή τους; Η οικονομία παγκοσμιοποιήθηκε, ενώ είναι φανερό πως το κράτος παραμένει και θα συνεχίσει να είναι συχνά αναποτελεσματικό και απαράδεκτα γραφειοκρατικό.
Η άποψη που ηττήθηκε, είναι αυτή της ρύθμισης των πάντων από τις δυνάμεις της αγοράς, της «αοράτου χειρός» και της «ακυβέρνητης» παγκοσμιοποίησης. Ο θατσερισμός, ή ο φονταμενταλισμός της αγοράς -η πίστη πως οι νόμοι της αγοράς θα έπρεπε να επεκταθούν όσο το δυνατόν περισσότερο, καθώς η αγορά είναι το πλέον ορθολογικό και αποτελεσματικό μέσο προς την ευημερία. Να ομολογήσουμε βεβαίως πως αυτή η άποψη είχε κάποιες σημαντικές επιτυχίες και αποκατέστησε την ανταγωνιστικότητα σε αρκετές αγορές.
Τώρα όμως, πολλοί αντιλαμβάνονται ότι ο κύκλος αυτός κλείνει γιατί τα όριά του γίνονται πλέον φανερά. Η φτώχεια και οι ανισότητες αυξάνουν στον κόσμο πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Κληροδότησε μια κοινωνία με αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες και με υποβαθμιζόμενες δημόσιες υπηρεσίες.
Τώρα, είναι εντελώς απαραίτητο να αναζητηθεί μία τρίτη εναλλακτική λύση, που θα αναζητήσει τη συμφιλίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας με την κοινωνική προστασία και τη μείωση της φτώχειας. Ρύθμιση της απελευθέρωσης των αγορών και διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης: Η βελτίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης προϋποθέτει ρωμαλέα οικονομία. Αύξηση των επενδύσεων στο δημόσιο τομέα, μετά από τη βεβαίωση πως η χρηματοδότηση συνοδεύεται από μεταρρύθμιση για πιο αποτελεσματικές, εξυπηρετικές και διαφανείς δημόσιες υπηρεσίες.
Οι στόχοι αυτοί χρειάζονται για να έχει ο χρήστης το δικαίωμα της επιλογής και να συναγωνίζονται οι δημόσιες υπηρεσίες μεταξύ τους αλλά και με τις υπάρχουσες ιδιωτικές. Έτσι μόνο το σύστημα γεννά μεταρρυθμίσεις που ενδυναμώνουν τους χρήστες των υπηρεσιών.
Κωνσταντίνος Χλωμούδης
26/03/2009