Στιγμή τιμής και μνήμης για τον καθηγητή μας/μου, Μιχάλη Χατζηπροκοπίου

 

Αξιότιμε κύριε Πρύτανη,  κε Κοσμήτορα, κε Πρόεδρε του Τμήματος,

Αγαπητοί συνάδελφοι, φοιτητές μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας,
σεβαστά μέλη της οικογένειας του αείμνηστου Μιχάλη Χατζηπροκοπίου,

Είμαστε εδώ με σεβασμό και προσωπικά με αισθήματα συγκίνησης και βαθιάς ευγνωμοσύνης, για να τιμήσουμε έναν σπουδαίο άνθρωπο, έναν εξαιρετικό επιστήμονα και έναν δάσκαλο, με όλη τη σημασία της λέξης, που άφησε το αποτύπωμά του στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αλλά και στην ευρύτερη ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας μας – τον αείμνηστο καθηγητή Μιχάλη Χατζηπροκοπίου.

Δεκαπέντε χρόνια έχουν περάσει από την απώλειά του, όμως η παρουσία του παραμένει ζωντανή στις μνήμες όσων είχαν την τιμή να τον γνωρίσουν, να διδαχθούν από αυτόν, να συνεργαστούν μαζί του.

Η σημερινή τελετή, κατά την οποία το Πανεπιστήμιό σας/μας δίνει το όνομά του σε ένα από τα αμφιθέατρά του, δεν είναι απλώς μια συμβολική πράξη. Είναι μια πράξη μνήμης και συνέχειας. Είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε έναν δάσκαλο, έναν επιστήμονα, έναν άνθρωπο που αφιέρωσε τη ζωή του στη γνώση και στην καλλιέργεια του ήθους. Είναι μια από εκείνες τις στιγμές όπου το ακαδημαϊκό παρόν σκύβει με σεβασμό πάνω στο παρελθόν για να εμπνευστεί για το μέλλον.

Ο Μιχάλης Χατζηπροκοπίου υπήρξε ένας από εκείνους τους σπάνιους πανεπιστημιακούς που συνδύαζαν τη βαθιά επιστημονική κατάρτιση με τη γνήσια αγάπη για τον φοιτητή. Το μάθημά του δεν περιοριζόταν στην αίθουσα. Ενέπνεε με τον τρόπο της σκέψης του, με την ευθυκρισία του και τη σεμνότητά του.

Για εμένα,  όπως και για άλλους από τους φοιτητές και φοιτήτριες του, η σημερινή ημέρα έχει έναν ιδιαίτερο προσωπικό χαρακτήρα.

Είχα την τύχη και τιμή να είναι ο καθηγητής Χατζηπροκοπίου ο επιβλέπων της διδακτορικής μου διατριβής. Πέρα από την επιστημονική του καθοδήγηση, μου προσέφερε κάτι πολύ πιο πολύτιμο: ένα πρότυπο ακαδημαϊκής ακεραιότητας, πνευματικής ελευθερίας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Ήταν από εκείνους τους ανθρώπους που δεν χρειάζονταν μεγάλα λόγια για να εμπνεύσουν. Με τον ήρεμο, διαυγή και ουσιαστικό του λόγο, με τον σεβασμό που έδειχνε σε κάθε φοιτητή, με την αφοσίωσή του στην επιστήμη, με δίδαξε τι σημαίνει να υπηρετείς το πανεπιστήμιο όχι ως θεσμό αλλά ως αποστολή.

Ήταν ένα υγρό θεσσαλονικιώτικο απόγευμα, τον Φεβρουάριο του 1977, όταν μπήκε στην μικρή αίθουσα του τρίτου ορόφου του κτιρίου στην Αγίας Σοφίας 3, που στεγαζόταν η ΑΒΣΘ, ένας απλός και σαν σουλούπι ακόμη, διαφορετικός από το ύφος και το στυλ των άλλων καθηγητών εκείνης της εποχής της καθηγητικής «έδρας». Ήταν η πρώτη φορά που τον συνάντησα.

Κέρδιζε τις καρδιές των φοιτητών και φοιτητριών, όπου η φήμη του “ανέβαζε” πολλούς/ές από τους “ανήσυχους” εκείνης της εποχής του “φουαγιέ” της Αγ. Σοφίας 3, στην αίθουσα διδασκαλίας.

Εκτός από το πλατύ και φιλικότατο χαμόγελό του, μας εντυπωσίαζε ο τρόπος διδασκαλίας, όχι από την έδρα του καθηγητή, που βρίσκεται σε απόσταση και από τα έδρανα, αλλά κυκλοφορώντας ανάμεσά μας, να μας προκαλεί και προσκαλεί σε συζητήσεις επί των θεμάτων που “η ιστορία της οικονομικής θεωρίας” έβρισκε εφαρμογή και χρήση, στη ζώσα πραγματικότητα. Σε μια προσπάθεια μύησης και εξάσκησης του ματιού στην παρατήρηση, στην ανάλυση και την γνώση για τι έχουν πει, για το συγκεκριμένο θέμα, μελετητές κατά το παρελθόν. Αυτό που αργότερα μάθαμε ως “βιβλιογραφική επισκόπηση”.

Θυμάμαι, συχνά, τις συζητήσεις μας, που ξεκινούσαν από την οικονομική θεωρία και κατέληγαν —σχεδόν πάντα— σε ερωτήματα ηθικής, πολιτικής, και κοινωνικής ευθύνης. Θυμάμαι την απαιτητικότητά του, όχι ως βάρος, αλλά ως έμπρακτη πίστη στη σχέση θεωρίας και πράξης και την ουσιαστική του στήριξη και έγνοια του σε όλες τις φάσεις της ακαδημαϊκής μου πορείας, ακόμη και όταν είμαστε πλέον “συνάδελφοι”.

Η επιστημονική του συνεισφορά στο πεδίο της οικονομικής σκέψης παραμένει σημαντική, αλλά ήταν η ανθρωπιά και το ήθος του που τον καθιστούν αληθινά αξέχαστο.

Θυμάμαι όμως με πόση υπερηφάνεια και χαρά, το 1998, σε ένα του ταξίδι στην Αθήνα που συναντηθήκαμε, μου χάρισε, με αφιέρωση,  την πρώτη του ποιητική συλλογή "Ορεινό Καταφύγιο – Ταξίδι".

Δεν θυμάμαι αυτή τη χαρά και λάμψη που έβλεπα στα μάτια του, να είναι αντίστοιχη με τα άλλα βιβλία που είχε εκδώσει και σε κάθε περίπτωση εκείνα που συμμετείχα και εγώ μαζί με τους άλλους συναδέλφους και συναδέλφισσες, εκείνης της ερευνητικής ομάδας, που με σφράγισε και αφορούσαν στην έρευνα μας, εκείνης της εποχής, για την “αγορά κατοικίας στην Ελλάδα” και την αντίστοιχη που αφορούσε στη Θεσ/νική.

Ο Μιχάλης δεν ήταν ένας “ουδέτερος” στα κοινωνικά και πανεπιστημιακά πράγματα, για να είναι αγαπησιάρης. “Λέρωνε” τα χέρια του στη “διαχείριση” των πραγμάτων και στην υλοποίηση των απόψεών του. Δεν ήταν “κήνσορας” εξ αποστάσεως και ακολούθως “τιμητής”. Αυτό που στη σύγχρονη έκφραση ονομάζουμε “σας τα έλαγα-κιας”.

Ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε να ήταν και αλάνθαστος…

Συμμετείχε ενεργά στη διαμόρφωση της ταυτότητας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, προσφέροντας σε αυτό όχι μόνο τη γνώση του αλλά και την ψυχή του. Όραμά του ήταν ένα πανεπιστήμιο ανοιχτό, δημοκρατικό, προσηλωμένο στην αριστεία, χωρίς όμως να ξεχνά την ανθρωπιά και την κοινωνική του αποστολή.

Γι’ αυτό και σήμερα η απόφαση σας, να φέρει ένα από τα αμφιθέατρα του Παν/μιου Μακεδονίας το όνομά του, δεν είναι απλώς μια αναγνώριση του παρελθόντος. Με αυτή την ονοματοδοσία, δεν τιμάται απλώς ένας καθηγητής. Τιμάται ένα πνεύμα, μια στάση ζωής, ένας τρόπος σκέψης που θέλουμε να συνεχίσει να ζει στους τοίχους αυτού του αμφιθεάτρου, στα μαθήματα που θα γίνονται εδώ, στους νέους ανθρώπους που θα αναζητούν νόημα στη γνώση. 

Είναι μια υπενθύμιση και για τις επόμενες γενιές: να τιμούν την προσφορά, να εμπνέονται από το παράδειγμα, να ακολουθούν τον δρόμο της επιστημονικής προσπάθειας και του ήθους.

Από σήμερα, το όνομα του Μιχάλη Χατζηπροκοπίου θα συνοδεύει τη φωνή των διδασκόντων, τη σκέψη των φοιτητών, το έργο της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ας φροντίσουμε ώστε να μην είναι μόνο επιγραφή σε μια πόρτα, αλλά ζωντανό παράδειγμα προς μίμηση.

 Ένα σύμβολο της μνήμης, της ευγνωμοσύνης και της συνέχειας του οράματος που ο Μιχάλης ενσάρκωσε.

Ας μείνει το όνομά του για πάντα συνδεδεμένο με τη γνώση, την ποιότητα και τον σεβασμό στον άνθρωπο.

Σας ευχαριστώ.