Αγροτικές κινητοποιήσεις: Η ωριμότητα για την επιλογή της στιγμής της "υποχώρησης".

Υπάρχουν αρκετοί/ες εκ των ψηφιακών ή και πολιτικών “φίλων” μου, που εκτιμώ λιγότερο ή περισσότερο, που επισημαίνουν ότι όποιος, σε αυτή τη στιγμή της εξέλιξης του αγροτικού κινήματος, αναφέρεται στο τρόπο και τα μέσα διεκδίκησης των αγροτών, “αντικειμενικά” αβαντάρει την κυβέρνηση…

Από την άλλη όλοι/ες εκείνοι/ες, γνωστοί/ες πλέον, που το μόνο που τους νοιάζει είναι η αντιμετώπιση κάθε φωνής ή δράσης, ανεξαρτήτως περιεχομένου, η οποία αντιπαρατίθεται ή κρίνει την κυβερνητική πολιτική.

Έχει σημασία εδώ να αναδείξουμε την αρκούντως υπεύθυνη στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, με αναφορά σε αυτά του συνταγματικού τόξου, σε αντίθεση με άλλες εποχές και μάλιστα όταν η Ν.Δ. ήταν στην αντιπολίτευση…

Να το ξεκαθαρίσουμε.

Κανένας σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα…

Όσο δίκιο και αν έχει κάποιος/οι στα αιτήματά τους, πολλώ δε μάλλον αν αφορά σε συλλογικές διεκδικήσεις που απαιτούν οργάνωση, σκέψη, φρονιμάδα και στέρεη στρατηγική, δεν υπάρχει καμιά λογική ανοχής σε ακραίες και παραβατικές συμπεριφορές…

Οι επιθέσεις σε όργανα της τάξης και όχι μόνον, οι βανδαλισμοί σε δημόσια περιουσία, οι τραυματισμοί αστυνομικών ή πολιτών και διάφορα αντίστοιχα που καταγράφονται στις αγροτικές κινητοποιήσεις, αμαυρώνουν και ακυρώνουν τον δίκαιο αγώνα τους.

Η παρεμπόδιση του δικαιώματος της κινητικότητας με αποκλεισμό εθνικών οδών, αεροδρομίων και λιμένων με αποτέλεσμα ακυρώσεις ταξιδιών των πολιτών και μεταφορών των εμπορευμάτων, με πτήσεις να χάνονται, δρομολόγια πλοίων να ακυρώνονται και οι είσοδοι/έξοδοι της χώρας να γίνονται υποκείμενα της ασφάλειας στις εθνικές και διεθνείς μεταφορές, είναι επιλογές εκβιασμού της κυβέρνησης με θύμα όμως την κοινωνία, που υφίσταται τις επιπτώσεις.

Η ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού θα είναι το αποτέλεσμα και η αλλοίωση της στέρεης βάσης του δίκιου τους θα είναι η χαρά των αντιπάλων του αγώνα των αγροτών…

Έχει σημασία αυτές τις στιγμές η ωριμότητά τους να τους επιβάλλει να είναι "οπλισμένοι" με ψυχραιμία και να μη παρασύρονται από συνειδητές ή ασυνείδητες προβοκάτσιες.

Οι αντιδράσεις της αστυνομίας, με χημικά και γκλομπ, είτε για λόγους αμύνης, όπως αναφέρουν, είτε και σκοπιμότητας, θα έλεγα τουλάχιστον για κάποιες περιπτώσεις, δεν πρέπει να εισπράττονται ως υλικό εμπρησμού, ώστε να επιτρέπεται στους «αψείς» να εξωθούν τις καταστάσεις στα άκρα.

Η αυτοσυγκράτηση και ο έλεγχος του αυθόρμητου, από την οργανωμένη εκπροσώπησης κάθε αγροτικής κινητοποίησης, είναι υποχρέωση όποιων θέλουν να ηγηθούν, διαμορφώνοντας ένα θερμοκήπιο ψύχραιμης δράσης.

Το πρόβλημα της πρωτογενούς παραγωγής, στον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα, δεν είναι αποτέλεσμα της τελευταίας δεκαετίας ούτε παρουσιάστηκε τώρα. Η συζήτηση για το επαναλαμβανόμενο σύνθημα “αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου”, δεν έχει γίνει. Και αυτό είναι ευθύνη της κάθε “παρούσης” κυβερνήσεως. Σε αυτό το πεδίο η υστέρηση, συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, είναι αδικαιολόγητη. Για αυτό έχουν ευθύνη οι εκάστοτε κυβερνήσεις και προφανώς η σημερινή, αλλά δεν υπολείπονται ευθυνών και η διαχρονική εκπροσώπηση των αγροτών και κτηνοτρόφων, με τις παρωχημένες απόψεις, τις περισσότερες φορές και τα αντίστοιχα με αυτές αιτήματά τους.

Προσπαθώ να βρω επεξεργασίες και απόψεις για την “δια βίου εκπαίδευση” των αγροτών και κτηνοτρόφων και αυτά που εντοπίζω, ως επί το πλείστον, είναι κάτι επιδοτούμενα προγράμματα “τρωκτικών” του δημοσίου χρήματος από “σεμιναριατζήδες” (σε κατανομή πελατειακού κράτους) και κάποιους που καμώνονται τους εκπαιδευόμενους, απλώς και μόνον για να εισπράξουν την όποια επιδότηση…

Οργάνωση λοιπόν της εισαγωγής “γνώσης και εκπαίδευσης” σε συγκεκριμένες τεχνολογίες και δυνατότητες παραγωγής, την εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη προελαύνει και σε αυτούς τους τομείς.

Προγραμματισμένες και ιεραρχημένες προτεραιότητες χρηματοδότησης, με σαφή και προσυμπεφωνημένη διαδικασία αυστηρού ελέγχου και αξιολόγησής των αποτελεσμάτων τους. Ανά μονάδα εργασίας, ανά μονάδα παραγωγής με αναφορά στην απόδοση τους και τον εκσυγχρονισμό των εργαλείων και των λειτουργιών τους.

Προφανώς και η κάθε περιοχή θέλει το δικό της σχεδιασμό. Άλλη είναι η Θεσσαλία, άλλη η Κρήτη, η Πελοπόννησος, η Βόρεια Ελλάδα, άλλα τα νησιά του Αιγαίου και μεταξύ τους ιδιαίτερες και σημαντικές διαφορές, όπως αυτές της μαστιχοπαραγωγού Χίου.

Κυβέρνηση και αγροτικό κίνημα με τις εκφάνσεις του, ας διαχειριστούν την κρίση με ψυχραιμία και σχέδιο, αντιμετωπίζοντας τα ζέοντα θέματα της συγκυρίας με κατανόηση στο δίκιο των αγροτοκτηνοτρόφων και ας διαμορφώσουν ένα συνεκτικό “οδικό χάρτη”, για τα παραπάνω θέματα και όλα όσα απαιτούν ευρύτερο σχεδιασμό και να μη φύγουν από το τραπέζι αν δεν υπάρξει δέσμευση σε αυτόν τον " οδικό χάρτη", με την ευρύτερη δυνατή διακομματική συναίνεση…

Διαφορετικά, κάποια στιγμή, θα τελειώσουν τα «μπλόκα», με νικητές και ηττημένους ή συμβιβασμένους (μακάρι) και θα ξαναθυμηθούμε τα υπαρκτά προβλήματα που ταλανίζουν τον τομέα και τη χώρα, ξανά του χρόνου και κάθε χρόνο στην αντίστοιχη εποχή και με διαφορετική ένταση, που θα εξαρτάται από την απήχηση της κυβέρνησης εκείνης της εποχής…

Όταν οι αμερικάνικες σκέψεις για την Ευρώπη μοιάζουν με πολιτικό μανιφέστο ακροδεξιών troll‎‎ς.

 

Οι πρόσφατες διαρροές από το έγγραφο της κυβέρνησης Donald J. Trump για τη «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ» έχουν προκαλέσει θόρυβο. Η διατύπωση ότι η Ευρώπη «οδεύει σε πολιτισμικό αφανισμό» δεν είναι απλώς κυνική — είναι ένδειξη μιας στρατηγικής που βλέπει τον πλουραλισμό ως πρόβλημα και την αλληλεγγύη ως αδυναμία. (Όπως αναφέρεται και στο δημοσίευμα της Καθημερινής).

Αυτό που κάνει εντύπωση — και ανησυχεί — δεν είναι μόνο η ρητορική. Είναι η πολιτική πρόθεση που κρύβεται πίσω από αυτήν. Και, δεδομένων των πρόσφατων πολιτικών ρευμάτων στον πλανήτη, δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη από τις ιδεολογικές διακηρύξεις ακροδεξιών κύκλων στην Ευρώπη — μια «δυνητική σχέση» που δεν μπορεί να αποσιωπηθεί.

Είναι η ώρα που πρέπει να δημιουργηθεί και στη χώρα μας ένα κίνημα υποστήριξης των ευρωπαϊκών κατακτήσεων, στέρεη, θετική υπεράσπιση του ευρωπαϊκού μοντέλου: κοινωνικές διευθετήσεις, δικαιώματα, κοινωνικό κράτος — απέναντι στην υποψία, τον φόβο και τον ιδεολογικό αυταρχισμό που εκπροσωπεί το συγκεκριμένο αμερικανικό έγγραφο.

---

Όταν η ανάγκη για «ασφάλεια» μεταμφιέζεται σε εργαλείο ενάντια στα «δικαιώματα»

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: καλώς ή κακώς, η λέξη «ασφάλεια» για την ακροδεξιά δεν είναι κάτι καινούργιο. Όσοι την επικαλούνται ως βάση για συλλογικό πολιτικό υποκείμενο είναι προφανές ότι κρύβουν πολιτική πρόθεση. Στην περίπτωση του εν λόγω εγγράφου: η Ευρώπη δεν αντιμετωπίζεται ως σύμμαχος, ως ίση, αλλά ως το «εν δυνάμει πρόβλημα».

Δεν υπάρχει καμία ειλικρινής αναφορά σε δημοκρατικές αξίες, σε ανθρώπινα δικαιώματα, σε κοινωνική συνοχή. Υπάρχει όμως φόβος — φόβος απέναντι στην αλλαγή, στη μετανάστευση, στον πολυπολιτισμό. Η «στρατηγική ασφάλειας» γίνεται — άθελά της ή εκ προθέσεως — πολιτική διακήρυξη φόβου.

Αυτή η ρητορική θυμίζει — χωρίς να συγκαλύπτει — τις διακηρύξεις ακροδεξιών σχηματισμών στην Ευρώπη που, υποτίθεται, αγωνίζονται για «παραδοσιακές αξίες», «εθνική ταυτότητα», «ταυτότητα πολιτισμού». Η παραπάνω «δυνητική σχέση» — ανάμεσα στην αμερικανική στρατηγική και σε ευρωπαϊκά ακροδεξιά προγράμματα — δεν είναι θεωρητική, είναι πολιτικά ανησυχητική.

Αν αποδεχθούμε ότι η ασφάλεια απαιτεί «επιτήρηση του διαφορετικού», τότε αποδεχόμαστε ότι η δημοκρατία υποχωρεί. Αν πούμε ότι οι κοινωνίες πρέπει να προστατευτούν από την πορεία τους, τότε ξεκινάμε να γράφουμε χάρτες αποκλεισμών.

---

Η Ευρώπη ως παγκόσμιο πρότυπο στη διαχείριση των κοινωνικών αντιθέσεων

Σε αντίθεση με το δόγμα του φόβου, το ευρωπαϊκό μοντέλο — αυτό που τόσες φορές αποσιωπάται από πολιτικές φωνές που φοβούνται την αλλαγή — είναι ένα μοντέλο με θάρρος: θάρρος για κοινωνική συνοχή, για δικαιώματα, για πολυμορφία.

• Κοινωνικές διευθετήσεις και κοινωνικό κράτος: Τα δικαιώματα στην υγεία, στην κοινωνική ασφάλιση, στην παιδεία, στην αξιοπρεπή διαβίωση — δεν είναι προνόμια.·Είναι θεσμοί που αναγνωρίζουν την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου. Η Ευρώπη — με τα προβλήματά της — δείχνει ότι μπορεί να έχει κοινωνική συνοχή χωρίς να καταφεύγει σε λογικές φόβου και αποκλεισμού.
• Δικαιώματα και ελευθερίες: Η ελευθερία έκφρασης, η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, η συμμετοχή των πολιτών — σε πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές αποφάσεις — δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση για ανοιχτές, δίκαιες κοινωνίες. Η προσπάθεια να αντικατασταθούν με λογικές «εθνικής ταυτότητας» είναι προσπάθεια να υποκατασταθεί η κοινωνία με μια στατική, μονολιθική ιδέα.
• Πολυμορφία και αλληλεγγύη: Η μετανάστευση δεν είναι «κίνδυνος» — είναι ευκαιρία. Εξαρτάται από την διαχείρισή της.  Η πολυπολιτισμικότητα δεν είναι απειλή — είναι εμπλουτισμός. Οι άνθρωποι που φέρνουν διαφορετικές εμπειρίες, διαφορετικά βιώματα, δεν είναι βάρος. Είναι δύναμη.

Η Ευρώπη δεν είναι τέλεια — καμία κοινωνία δεν είναι. Αλλά το να παλεύεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ελευθερία, δεν είναι αδυναμία. Είναι επιλογή ανθρωπιάς.

---

Η «δυνητική σχέση» με ακροδεξιές διακηρύξεις — και γιατί πρέπει να την αναδείξουμε

Αναλογιζόμενοι τις πρόσφατες δηλώσεις, τις πολιτικές κινήσεις, βλέποντας πολιτικά κόμματα που συχνά επικαλούνται «παραδοσιακές αξίες», «προστασία της ταυτότητας», «έλεγχο μεταναστών» — δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως η ατζέντα που προτείνει το αμερικανικό έγγραφο διευκολύνει αυτούς που θέλουν να χρησιμοποιήσουν την Ευρώπη ως πεδίο κοινωνικού & εσωτερικού ελέγχου.

Δεν πρόκειται απλώς για διπλωματική στάση· αλλά για ιδεολογική σπορά: φόβου, υποψίας, αποξένωσης. Και όταν αυτές οι ιδέες φυτρώσουν δεν ζητούν άδεια· ζητούν εφαρμογή.

Αν η Ευρώπη — τα κράτη της, οι κοινωνίες της — δεν σταθούν απέναντι με σαφήνεια, θα επιτρέψουν σε αυτό το σενάριο να γίνει κανονικότητα. Κι όταν η κανονικότητα σημαίνει «εθνική ταυτότητα», «πολεμική σε κάθε μετανάστευση», «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» για τις κοινωνικές αντιθέσεις — τότε δεν μιλάμε για ασφάλεια, μιλάμε για περιορισμούς.

---

Για να μην ξεχάσουμε τι σημαίνει ελευθερία

Φανταστείτε έναν επιθεωρητή ασφαλείας (με στολή, σφυρίχτρα και υπερβολικό ζήλο), να κρατά έναν κατάλογο με «επιτρεπτέες κουλτούρες», «επιτρεπτέες οικογενειακές δομές», «επιτρεπτέες εθνικές ταυτότητες» — και να ζητάει από κάθε πολίτη στην Ευρώπη να υπογράψει ότι «συμφωνεί με το βιβλίο οδηγιών που συνέγραψαν αμερικανοί φωστήρες».

Αν αυτό δεν σας φαίνεται απλώς αυταρχικό, αλλά και γελοίο — τότε είμαστε στην ίδια μεριά. Η ελευθερία είναι και συνειδητή συμμόρφωση, είναι προφανές και ρίσκο. Να αφήνεις τους ανθρώπους να ζουν, να αλλάζουν, να σκέφτονται, προφανές σε δεδομένο και συμπεφωνημένο θεσμικό πλαίσιο, ίδιο για όλους.

Κι όποιος νομίζει πως η ασφάλεια διασφαλίζεται περισσότυερο όταν περιορίζεις την ελευθερία — μάλλον δεν κατάλαβε τι σημαίνει ελευθερία.

---

Η Ευρώπη ως κοινότητα ανθρωπιάς, όχι ως στρατιωτική ζώνη ασφαλείας

Στο τέλος, αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι πρέπει να είμαστε πλέον επιφυλακτικοί με οποιοδήποτε εκτός Ευρώπης βλέπει την ΕΕ ως «πρόβλημα» που χρειάζεται προστασία. Για όσους δε από το εσωτερικό ασπάζονται αντίστοιχες ιδέες θα πρέπει να συζητήσουμε και να πείσουμε για τις κατακτήσεις συγκριτικά με όλον τον υπόλοιπο κόσμο των κοινοτικών κοινωνικών αξιών, των δικαιωμάτων και της αλληλεγγύης.

Η επιλογή ανάμεσα στο φόβο και την αλληλεγγύη δεν είναι παρά επιλογή ανάμεσα σε δύο διαφορετικές ανθρωπολογίες.

Και αν η Ευρώπη έχει κάτι να υπερασπιστεί — είναι η συγκριτική με τον άλλο κόσμο ανθρωπιά της, η πολυμορφία της, η αξιοπρέπεια των πολιτών της.

Ας μην της επιτρέψουμε να γίνει πεδίο δοκιμών δογμάτων που νομίζουν ότι κατανοούν την «ασφάλεια» — με υποχωρήσεις στο δικαίωμα για «ζωή».

Οι προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη στο μεταίχμιο: Από τη στασιμότητα της “Ολοκλήρωσής” της στην “Οικονομία του πολέμου”.

 

Από τη στασιμότητα της “Ολοκλήρωσής” της στην “Οικονομία του πολέμου”.

Ο κόσμος αλλάζει με ορμή και βία. Ζούμε μια ιστορική μετάβαση. Οι κανόνες του διεθνούς δικαίου υποχωρούν, ενώ η παλιά βεβαιότητα ότι οι μεγάλες συγκρούσεις αποτρέπονται με “θεσμούς και διεθνή συνεννόηση” αντικαθίσταται από μια νέα, ωμή πραγματικότητα: την επιστροφή της “ισχύος” ως ρυθμιστή των εξελίξεων. Στο περιβάλλον αυτό, η πολεμική βιομηχανία γνωρίζει ιστορική άνθηση, καταγράφοντας συνεχείς ανόδους στις πωλήσεις και τα κέρδη της, διεκδικώντας ρόλο που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της οικονομίας και υποδεικνύοντας τη δυνατότητά της για έλεγχο της ίδιας της Πολιτικής.

Η τάση αυτή δεν είναι συγκυριακή. Την τελευταία δεκαετία, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξάνονται σταθερά — το 2023 ξεπέρασαν τα 2,44 τρισ. δολάρια, ιστορικό υψηλό, σύμφωνα με το SIPRI. Μόνο την περίοδο 2020–2024, οι χώρες της ΕΕ αύξησαν πάνω από 20% τις στρατιωτικές τους δαπάνες, ενώ ο ευρωπαϊκός αμυντικός προϋπολογισμός έφτασε για πρώτη φορά στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980. Η Γερμανία —που για δεκαετίες θεωρούσε την “στρατιωτική ισχύ” ταμπού— δημιούργησε ειδικό ταμείο 100 δισ. ευρώ για εξοπλισμούς. Η Πολωνία έχει φτάσει στο 4% του ΑΕΠ σε άμυνα, το υψηλότερο στην ΕΕ.

Αυτή η στροφή δεν είναι απλώς αύξηση δαπανών: είναι η εγκαθίδρυση μιας μόνιμης ηγεμονικής αντίληψης της «οικονομίας του πολέμου». Μιας λογικής όπου η ανασφάλεια δεν αντιμετωπίζεται, αλλά "κεφαλαιοποιείται". Όπου η ύφεση των πολεμικών διενέξεων δεν είναι στόχος αλλά εμπόδιο.

Ο φαύλος κύκλος της ανασφάλειας και η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους

Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών από ένα κράτος εκλαμβάνεται ως απειλή από τα υπόλοιπα, πυροδοτώντας έναν ανταγωνισμό που τρέφει νέες ανασφάλειες. Στατιστικά, το 2023–2024, 21 από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ αύξησαν τις αμυντικές τους δαπάνες πολύ πιο γρήγορα από τις κοινωνικές. Στην Ελλάδα, οι δαπάνες για άμυνα ανέρχονται σταθερά πάνω από 3% του ΑΕΠ, ενώ οι δαπάνες για υγεία παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (περίπου 8% του ΑΕΠ έναντι 10% στην ΕΕ).

Σε αυτό το πλαίσιο, οι κοινωνικές δομές —υγεία, παιδεία, πρόνοια— αντιμετωπίζονται ως κόστος, ενώ η πολεμικοι εξοπλισμοί ως επένδυση. Η προτεραιότητα της πολιτικής ανατρέπεται: οι δημόσιοι πόροι δεν κατευθύνονται εκεί όπου παράγεται κοινωνική ευημερία, αλλά σε έναν κλάδο που ευδοκιμεί μόνο όταν οι διεθνείς σχέσεις επιδεινώνονται.

Την ίδια στιγμή, ένας τεράστιος χρηματοοικονομικός μηχανισμός έχει αναπτυχθεί γύρω από τις εταιρείες εξοπλισμών: οι μετοχές τους εκτινάσσονται ανάλογα με τις διεθνείς εντάσεις. Το 2024, ο δείκτης αμυντικών μετοχών στις ΗΠΑ είχε απόδοση μεγαλύτερη του 20%, ενώ εταιρείες όπως η Rheinmetall στη Γερμανία είδαν τη χρηματιστηριακή τους αξία να τριπλασιάζεται από το 2022.

Η ειρήνη, για τις αγορές, δεν “αποδίδει”. Η ανασφάλεια όμως αποδίδει.

Η Ευρώπη δεν είναι —και δεν πρέπει να γίνει— Αμερική

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ιστορικά μια εντελώς διαφορετική σχέση με τον στρατιωτικοβιομηχανικό τομέα. Η αμυντική βιομηχανία είναι ενσωματωμένη στον πυρήνα της οικονομίας τους. Περίπου το 40% της παγκόσμιας στρατιωτικής δαπάνης προέρχεται από τις ΗΠΑ, ενώ οι πέντε μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες όπλων έχουν συμβόλαια άνω των 200 δισ. δολαρίων ετησίως.

Αντίθετα, η Ευρώπη οικοδομήθηκε πάνω στη λογική του κοινωνικού κράτους. Στο ευρωπαϊκό μοντέλο:

• η υγεία είναι δικαίωμα,
• η παιδεία δημόσιο αγαθό,
• η πρόνοια κοινωνική υποχρέωση,
• η διπλωματία εργαλείο ασφάλειας,
• και η κοινωνική συνοχή θεμέλιο σταθερότητας.

Η αμερικανικού τύπου στρατιωτικοποίηση αντιπαρατίθεται με το Ευρωπαϊκό μοντέλο αστικής δημοκρατίας. Δεν κάνει την Ευρώπη πιο αυτόνομη. Την καθιστά πιο εξαρτημένη. Και, το χειρότερο, υπονομεύει το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πλεονέκτημα: το κοινωνικό της μοντέλο.

Ναι, η Ευρώπη χρειάζεται άμυνα — αλλά όχι εις βάρος των πολιτών της

Οι γεωπολιτικές απειλές είναι πραγματικές. Η Ευρώπη οφείλει να αναπτύξει αξιόπιστες δυνατότητες αποτροπής. Όμως η ασφάλεια δεν μπορεί να βασίζεται μονοσήμαντα στην αύξηση των εξοπλισμών. Πραγματική ασφάλεια σημαίνει επίσης:

• κοινωνική ανθεκτικότητα,
• ισχυρούς θεσμούς,
• ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία,
• τεχνολογική αυτονομία,
• αποτελεσματική διπλωματία.

Αν η Ευρώπη δεν ενδυναμώσει αυτά τα πεδία, τότε τα όπλα της θα είναι ακριβά αλλά πολιτικά ανίσχυρα.

Η Ελλάδα στο μεταίχμιο των επιλογών της

Η Ελλάδα έχει λόγους να διαθέτει ισχυρή αποτρεπτική ικανότητα — αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο. Το γεωπολιτικό περιβάλλον το επιβάλλει. Όμως σήμερα η χώρα:

• δαπανά αναλογικά από τα περισσότερα στην Ευρώπη για άμυνα,
• στηρίζει κυρίως ξένες βιομηχανίες,
• υπονομεύει την κοινωνική επένδυση,
• και ενισχύει ελάχιστα την εγχώρια παραγωγική βάση.

Σε μια χώρα όπου η υγεία, η παιδεία και η κοινωνική φροντίδα δοκιμάζονται, οι εξοπλισμοί πρέπει να είναι στοχευμένοι, όχι ανεξέλεγκτοι. Και κυρίως, πρέπει να εντάσσονται σε μια στρατηγική διπλωματίας και σταθερότητας, όχι σε μια εισαγόμενη λογική “οικονομίας του πολέμου”.

Η Ευρώπη χρειάζεται νέα πυξίδα — και η προοδευτική σκέψη οφείλει να την χαράξει

Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα ιστορικό μεταίχμιο. Μπορεί:

• να μετατραπεί σε απομίμηση των ΗΠΑ, εγκλωβισμένη σε αδιέξοδη κούρσα εξοπλισμών,
  ή
• να υπερασπιστεί το μοναδικό της μοντέλο: ειρήνη, κοινωνικό κράτος, ισότητα, δικαιώματα, κανόνες.

Οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν ευθύνη να αρθρώσουν μια στρατηγική που:

1. Αναγνωρίζει την ανάγκη άμυνας αλλά απορρίπτει τον μιλιταρισμό.
2. Υπερασπίζεται το κοινωνικό κράτος ως κεντρικό πυλώνα ασφάλειας.
3. Επανενεργοποιεί τη διεθνή συνεννόηση και την πολυμέρεια.
4. Μετατρέπει την αμυντική δαπάνη σε μοχλό ευρωπαϊκής παραγωγικής βάσης, όχι σε μεταφορά πόρων.
5. Θέτει ως προτεραιότητα την κοινωνική ευημερία και την πράσινη μετάβαση.

Η Ευρώπη δεν γεννήθηκε για να γίνει δύναμη πολέμου. Γεννήθηκε μέσα από την ανάγκη να αποτραπεί ο πόλεμος.

Αν χάσει αυτό το νήμα, θα χάσει τον λόγο ύπαρξής της.
Αν το ξαναπιάσει, μπορεί να γίνει ξανά φάρος δημοκρατίας και κοινωνικής προόδου.